اطلاعات عمومی شترمرغ (بخش 1)

 

بخش اول

بخش دوم

بخش سوم

مقدمه ورود شترمرغ به ایران در حدود ده سال پیش آغاز گردید و در این مدت نتایج بدست آمده از تحقیقات برروی ‏نحوه زیست این پرنده در کشور همگی موید این امر است که پرورش شترمرغ به عنوان یک صنعت سودآور و با آینده‌ای درخشان می‌تواند مورد توجه قرار گیرد. سعی ما بر آن است تا طی چندین مقاله قسمت‌های مختلف پرورش علمی ‏و عملی شترمرغ را متذکر شویم.‏                  دوران جوجه کشی 42 روز می باشد. درجه حرازرت دستگاه جوجه کشی 3/36 درجه سانتی گراد و رطوبت در حدود 20 تا 25 درصد است. وزن تخم به طور متوسط در حدود 5/1 کیلوگرم بوده و در پایان دوران جوجه کشی بایستی در حدود 13 تا 15 درصد از وزن تخم کاهش پیدا کند. در غیراینصورت ممکن است مشکلاتی در جوجه در آوری ایجاد گردد. معمولاً تخم ها به مدت یک هفته جمع آوری و در درجه حرارت و رطوبت مناسب نگهداری شده و سپس تخم های بی نطفه از دستگاه خارج می گردند. در روز سی و هشتم تخم ها به هچر منتقل شده و تا زمان خروج از تخم در دستگاه باقی می مانند. بهتر است جهت خشک شدن و فعالیت نسبی پرنده، به او اجازه داد تا به مدت 6 تا 12 ساعت دردستگاه هچر باقی بماند و سپس خارج گردد. بهداشت دستگاه و سالن جوجه کشی بسیار مهم بوده و بایستی حتی الامکان از ورود افراد متفرقه به محیط جوجه کشی خودداری شود. جوجه ها به هنگام تولد وزنی در حدود 700 تا 1000 گرم دارند. بند ناف توسط آیودین ضدعفونی می گردد. کف بینی های هچری نیز باید اصطکاک کافی داشته باشند تا از بازشدن پاها درجوجه جلوگیری به عمل آید. چنانچه جوجه نتواند از تخم خارج شود بایستی به جوجه کمک شود. این امر نیاز به کسب تجربه کافی داشته و هر گونه مداخله عجولانه سبب نتایج منفی درهچ خواهدشد. موقعیت مکانی ساختمان جوجه‌کشی:‏ محل قرار گرفتن ساختمان جوجه‌کشی تحت تاثیر عوامل مختلفی قرار دارد، از جمله آنها می‌توان به عدم استقرار ‏هر نوع مزرعه پرورش طیور تا شعاع 500 متری از ساختمان جوجه‌کشی و در ارتباط با گله‌های مولد فاصله ای حدود ‏‏100 متر را اشاره کرد. در شکل زیر نقشه ساختمان جوجه‌کشی یک مزرعه شترمرغ نمایش داده شده است.‏

ساختمان جوجه‌کشی:‏
مواد و تجهیزات مورد استفاده در ساختمان جوجه‌کشی باید قابل تمیز کردن و شستشو با فشار آب زیاد باشند و در ‏اثر استفاده از مواد ضد عفونی کننده دچار خوردگی و فساد نشوند. کف سالن جوجه‌کشی باید فاقد درز و یا برآمدگی ‏باشد تا از تکان شدید تخم‌ها در هنگام حمل و نقل جلوگیری به عمل آید. تمامی اتاقها باید دارای کانال زهکشی و ‏هواکش بوده، گوشه اتاق‌ها گرد و تمام وسایل برقی مورد استفاده در این ساختمان باید در برابر نفوذ آب مقاوم باشند.‏
توجه به اندازه دربها و راهروها نکته مهمی است که در هنگام ساخت باید مد نظر قرار بگیرد چرا که وجود راهروهای ‏تنگ و دربهای باریک در ساختمان باعث ایجاد مشکلات عدیده بخصوص در هنگام تغییر در ابعاد راکها که بر اثر ‏تغییر ماشین ستر و یا هچر ایجاد می‌گردد خواهد شد.‏
کف و دیوارهای اتاق تا سقف باید با کاشی سفید پوشیده شده باشند تا وجود کوچکترین آلودگی در آنها مشخص ‏گردد، هر چند که تمیز بودن سطوح هیچ ارتباطی به پاکی و استریل بودن سطح نخواهد داشت.‏
توجه به کف سازی و ایجاد شیب مناسب سالن در جهت زهکشی‌ها از دیگر مسائل مهم ساختمان جوجه‌کشی است ‏چرا که باقی ماندن آب پس از شستشو علاوه بر اتلاف وقت سبب افزایش بار میکروبی و افزایش هزینه‌های ضدعفونی ‏محل خواهد گردید. به طور کلی نباید در هنگام ساخت و تاسیس ساختمان جوجه‌کشی هیچگونه صرفه جویی صورت ‏گیرد چرا که این امر علاوه بر کاهش تولید و جوجه درآوری منجر به افزایش هزینه‌های جاری در طی سالیان بعد ‏خواهد شد.‏
جمع آوری تخم از آشیانه:‏
شترمرغها به صورت یک روز در میان و معمولاً در بعد از ظهرها تخم می‌گذارند که لازم است این تخمها هر چه ‏سریعتر جمع آوری شده و به سالن جوجه‌کشی منتقل گردند. در مزارع پرورش شترمرغ یکی از تخم‌ها در لانه باقی ‏مانده و بقیه تخمها برداشته می‌شوند، این راهکار ساده شترمرغ را تشویق به تخمگذاری بیشتر می‌نماید. تخمهایی که ‏مدت زمان بیشتری در آشیانه باقی می‌مانند به چند علت از نظر جوجه درآوری ضعیفتر خواهند بود:‏
‏1.‏ غلت خوردن تخم در آشیانه توسط پرندگان بالغ
‏2.‏ در معرض سرما و آلودگی قرار گرفتن تخمها
‏3.‏ نفوذ آلودگی به لابلای منافذ تخم
‏4.‏ قرارگرفتن تخمها در معرض نور خورشید که در نتیجه آن دمای داخل تخم بیش از حد افزایش خواهد یافت.‏
جمع آوری تخم در مزارع شترمرغ لزوماً با دست انجام گرفته و برای این منظور بهتر است برای جمع‌آوری هر تخم از ‏یک دستکش یکبار مصرف و یا یک دستمال کاغذی سالم و تمیز استفاده کرد، دلیل انجام این کار آن است که دست ‏خود کارگر به علت جمع آوری تخمهای متعدد از پن‌های مختلف َالوده شده و برداشت هر تخم احتمال انتقال ‏آلودگی و نفوذ میکروارگانیسمها را به داخل تخمهای دیگر افزایش می‌دهد.‏
در هنگام جابجایی تخمها از هرگونه حرکت شدید و ضربه پرهیز کنید تا نطفۀ تخم دچار آسیب نشود برای رسیدن به ‏این منظور می‌توان از ابرهای فشرده و یا ظرفهای پلاستیکی جهت حمل تخم‌ها به ساختمان جوجه‌کشی استفاده ‏نمود.
ابر فشرده مورد استفاده در انتقال تخم شترمرغ‏
جهت ضد عفونی ابرها در پایان هر روز ابرها را شسته و در اتاق دود قرار داده تا هرگونه آلودگی آنها از بین برود. از ‏مشکلات جمع آوری تخمها در مزارع می‌توان به دسترسی مشکل کارگرها به تخم‌های گذاشته شده در انتهای هر پن ‏اشاره کرد. در نتیجه در برخی از مزارع برای آنکه بتوانند زمان و محل تخم گذاری حیوان را تحت کنترل داشته باشند ‏در زیر سایه‌بان پن، لانۀ تخمگذاری می‌سازند و درون آن تخمی که قبلاً محتویاتش خالی و با مواد دیگر پرشده است ‏قرار می‌دهند تا مرغ را ترغیب به تخمگذاری درآن محل نمایند. در هنگام جمع آوری تخم اطلاعاتی همچون تاریخ ‏تخمگذاری، شمارۀ گروه تولیدمثلی و شمارۀ پن مولد نیز ثبت می‌گردد. بدون این اطلاعات اولیه، الگوی ژنتیکی گله ‏اصلاح نژادی قابل تشخیص نخواهد بود.‏
ورود تخم به جوجه‌کشی:‏
اولین کار پس از ورود تخم‌ها به ساختمان جوجه‌کشی، تمیز و ضدعفونی کردن تخمها است. ورود تخم‌های ‏کثیف به داخل جوجه‌کشی سبب افزایش مرگ و میر جنین و جوجه‌ها خواهد شد، همچنین به علت نفوذ میکروب به ‏داخل پوسته قابلیت هچ پایین آمده و یا جوجه هایی با کیفیت پایین متولد خواهند شد. این قبیل مشکلات سبب افزایش ‏ضایعات هفته اول پرورش خواهد گردید. جهت تمیز کردن و ضدعفونی تخم‌ها می‌توان گرد و غبار و آلودگیهای ‏سطحی تخم را با یک برس نرم، تمیز کرد. تا حد امکان از شستن تخم‌ها با آب بپرهیزید، زیرا این عمل اغلب باعث ‏ترکیدن تخم به علت آلودگی به مایکوپلاسما خواهد شد، چنانچه تخم خیلی کثیف باشد می‌توان آن را با آب گرمی ‏که دمای آن ‏F‏ ˚10بیشتر از دمای خود تخم است شست.‏
روش‌های ضدعفونی تخم‌ها:‏
‏1.‏ استفاده از گاز اوزون
‏2.‏ مه پاشی ماده ضدعفونی کننده مانند‎ virkon-s ‎
‏3.‏ دود دادن با پرمنگنات پتاسیم و فرمالین‏
‏4.‏ ترکیبات کلره
‏5.‏ ترکیبات چهارتایی آمونیوم
‏6.‏ الکل و اسید سیتریک
در هر صورت روشهای اصول بهداشتی در رابطه با تخم همیشه بحث برانگیز بوده است اما آنچه که مشخص است رابطۀ ‏مستقیمی بین ترشح و ترکیدن تخم در ستر با شستشوی تخم وجود دارد.‏
پس از زدودن آلودگی از روی تخمها آنها را به اتاق دود انتقال داده که جهت دود دادن از پرمنگنات پتاسیم وفرمالین ‏استفاده می‌شود (مقدار ماده مورد نیاز جهت ضد عفونی هر متر مکعب شامل 7 گرم پرمنگنات و 14سی سی فرمالین ‏است). در هنگام دود دادن به دمای اتاق توجه کنید، حرارت این اتاق در بهترین حالت‏c˚ 27 و رطوبت نسبی آن 75% ‏توصیه می‌گردد. اتاق دود می‌بایستی کوچک و مطابق با ظرفیت تخم‌ها ساخته شود و دارای مکنده ای قوی بوده تا به ‏سرعت بتواند اتاق را از گاز خالی نماید. برای دود دادن تخم‌ها از ظروف فلزی و یا سفالی استفاده می‌گردد، از به کار ‏گیری ظروف پلاستیکی پرهیز کنید چرا که در اثر حرارت ایجاد شده آب خواهند شد. جهت مخلوط کردن مواد توجه ‏کنید که فرمالین بر روی پرمنگنات باید ریخته شود. زمان دود دادن تخمها حدود 20 دقیقه بوده و برای این کار بهتر ‏است از پریزهای تایمری استفاده گردد تا هیچگاه خطایی در رابطه با روشن کردن هواکشها رخ ندهد. ‏
طول مدت ذخیره کردن تخم در انبار 10-2 روز در دمای‏‎ ‎‏ ‏c˚20-16 و رطوبت نسبی 75-70 % می‌باشد. حفظ درجه ‏حرارت محیطی کمتر از ‏c˚3/18 به ما اجازه می‌دهد که مدت زمان انبار تخم‌ها قبل از انکوباسیون را افزایش دهیم، ‏همچنین نگهداری تخم‌ها در دمای بالای ‏c˚5/20 موجب کوتاه شدن مدت زمان ذخیره سازی تخم در انبار، افزایش ‏متابولیسم و از دست دادن بیش از حد آب تخم می‌گردد. مدت زمان ذخیره سازی تخم‌ها و کیفیت سفیده با هم ‏ارتباط دارند، به گونه‌ای که در اوایل دوره تخمگذاری که کیفیت آلبومین بالا است می‌توان طول مدت نگهداری ‏تخم را افزایش داد و هر چه از دوره تخمگذاری می‌گذرد به علت کاهش کیفیت آلبومین مدت زمان نگهداری تخم ‏شترمرغ در اتاق نگهداری کاهش می‌یابد. به هر صورت تخم بایستی حداقل یک روز دراتاق نگهداری بماند، علت این ‏امر انجام عمل کندلینگ در این اتاق جهت تشخیص کیسه هوایی تخم و کاهش غلظت سفیده است. در طول مدت ‏نگهداری، تخم‌ها یک تا دو بار در روز با زاویه 45 درجه از حالت عمودی چرخانیده می‌شوند تا به حرکت زرده به ‏طرف اتاقک هوایی کمک نماید. ‏
به محض اینکه اتاقک هوایی تخم شترمرغ بر اثر کندل کردن آن مشخص گردید تخمها را بایستی طوری قرار داد که ‏اطاقک هوایی در سمت بالا قرار گرفته و تخم با سطح افق زاویه 45 درجه را تشکیل دهد.
چنانچه تشخیص کیسه هوایی ‏میسر نباشد چرخاندن تخمها بایستی به صورت افقی صورت بگیرد، در این حالت تخمها به صورت افقی خوابانده شده ‏و هر بار 180 درجه می‌چرخند، به طوری که هر بار یک طرف تخم در زیر قرار می‌گیرد. چرخش یکبار در جهت ‏عقربه‌های ساعت و در نوبت بعدی در خلاف جهت عقربه‌های ساعت خواهد بود. ‏
چرخاندن تخمها باید تا حد امکان با ملایمت صورت بگیرد زیرا تخمها نسبت به لرزیدن و تکان خوردن بسیار حساس ‏بوده که این حساسیت در مراحل ابتدایی انکوباسیون بیشتر است، در ضمن داشتن یک دستگاه شمارنده برای ثبت تعداد ‏دفعات چرخش و بازدید روزانه نیز مفید می‌باشد.‏
1 روز قبل از خروج تخمها از اتاق سرد و ورود آنها به دستگاه ستر دمای اتاق را به مرور افزایش داده تا در هنگام ورود ‏تخمها به دستگاه ستر هیچ یک از آنها عرق نکنند، در ضمن در این روز بر روی تخمها برچسب زده می‌شود که حاوی ‏اطلاعاتی نظیر شمارۀ تخم، تاریخ ورود تخم به ستر و... خواهد بود، بهتر است درج اطلاعات تخم در داخل دفاتر ‏جوجه‌کشی در همین روز صورت گیرد که شامل اطلاعاتی نظیر جدول زیر خواهد بود.‏
ردیف شماره ‏تخم شماره ‏والدین تاریخ
تخمگذاری ورود به ‏ستر وزن ‏ستر محل تخم ‏در ستر حذف ‏شدن وزن ‏هچری حذف
هچری وزن ‏تولد تاریخ ‏تولد شماره ‏پلاک
‏12 ساعت پیش از انتقال تخم‌ها به ستر مجددا به آنها دود داده می‌شود. به خاطر داشته باشید که بلافاصله بعد از دود ‏دادن نمی‌توان تخم‌ها را به دستگاه جوجه‌کشی منتقل کرد زیرا این کار باعث آسیب دیدن نطفه خواهد شد. ‏

  انتخاب تخم جهت جوجه‌کشی:‏
تمامی تخم‌های تولید شده توسط مادران مولد جهت جوجه‌کشی مناسب نیستند مانند تخم‌های شکسته، کثیف و ‏یا دارای اشکال نامناسب، از ورود این تخم‌ها به جوجه‌کشی پرهیز نمایید. تخم‌های خیلی بزرگ و یا خیلی کوچک ‏قابلیت جوجه درآوری کمتری نسبت به تخم‌های متوسط دارند، همچنین مدت زمان جوجه درآوری تخم‌های خیلی ‏بزرگ طولانی تر از تخم‌های کوچک تر است و به درجه حرارت بالاتری جهت جوجه‌کشی نیاز دارند.‏
دستگاه جوجه‌کشی:‏
انکوباتورها را می‌توان به دو دسته «یک مرحله ای» که در آن همه تخم‌ها با هم و به طور همزمان وارد دستگاه شده ‏و در یک روز از تخم خارج می‌شوند و «چند مرحله ای» که ورود تخم‌ها به ستر و تفریخ تخم‌ها در زمان‌های ‏مختلف صورت می‌گیرد تقسیم‌بندی کرد.‏
از عوامل مؤثر بر جوجه‌کشی موفق می‌توان به ژنتیک و تغذیه مولدین، بهداشت، طراحی صحیح جایگاه مولدین، ‏انتخاب دستگاه جوجه‌کشی مناسب، طراحی صحیح ساختمان جوجه‌کشی اشاره کرد.‏
‏ 4 عامل مهم در انکوباسیون مصنوعی تخم‌های شترمرغ باید مد نظر قرار بگیرد:‏
‏ 1- درجه حرارت
2- رطوبت نسبی
3- تهویه
‏4- چرخش تخم ها
از بین فاکتورهای فوق درجه حرارت انکوباتور مهم ترین فاکتور است. درجه حرارت دستگاه انکوباسیون بینF˚98-90 ‏می‌باشد، اما بهترین درجه حرارت ‏F˚6/97 است، همچنین رطوبت نسبی آن 28-15درصد در جریان هوای زیاد ( 5 تا ‏‏30 بار گردش هوا در ساعت)، غلظت دی اکسید کربن حداکثر 03/0% و غلظت اکسیژن بالای20% باشد. مدت زمان ‏لازم جهت انکوباسیون تخم‌های شترمرغ (از ورود تخم به دستگاه ستر تا ورود به دستگاه هچر) حدود 35-39 روز ‏خواهد بود. درجه حرارت دستگاههای انکوباتور با توجه به موقعیت ساختمان داخلی دستگاه، اندازه و وزن تخم‌ها و ‏تعداد تخمی که در دستگاه قرار می‌گیرد متفاوت خواهد بود.‏
آب در بخش جوجه‌کشی جهت مقاصد شستشو و ایجاد رطوبت در اتاق انکوباسیون مورد استفاده قرار می‌گیرد، این ‏آب باید دارای استاندارد آبهای مورد استفاده انسان باشد، شمارش کلی فرم آب صفر و میزان «کل باکتری موجود در ‏آب» در آن حداقل باشد (200 تا 300 به ازای هر میلی لیتر آب) در غیر این صورت می‌توان به آب کلر زد ‏‏(‏ppm‏5)، حتی در این شرایط نیز باکتری پزودوموناس می‌تواند هنوز زنده بماند و تحت تنوع زیستی تکثیر پیدا کند، ‏بخصوص در تانکرهای ذخیره سازی آب و لوله‌های کهنه آب که محتویات آهن بالایی دارند. حضور باکتری ‏پزودوموناس در آب سبب افزایش ترکیدگی تخم‌ها خواهد شد و محتویات تخم گندیده تا شعاع یک متری تخم‌های ‏دیگر را آلوده میکند.‏
در روز 14 جوجه‌کشی لازم است که تخم‌ها کندل شوند، هدف از این کار مشخص کردن نطفه‌داری تخم‌ها و ‏خروج تخمهای بی نطفه از دستگاه است. تخمها در داخل انکوباتور تحت شیب 45 درجه با سطح افق قرار گرفته به ‏گونه ای که کیسه هوایی به سمت بالا بوده و هر 3 تا 4 ساعت تخم یک دور کامل می‌چرخد. برای اطمینان از گردش ‏تخم‌ها می‌توان از شماره اندازهای موجود بر روی راکها استفاده کرد.‏
اگر تعداد کمی از تخم‌ها بیش از حد رطوبت خود را از دست داده باشند باید آنها را جدا کرده و در دستگاه دیگری ‏با رطوبت بالاتر قرار داد و از طرفی بالا بودن رطوبت داخل انکوباتور نهایتا باعث کاهش از دست رفتن آب درون تخم‏، خیس و پف کردن جوجه‌های هچ شده خواهد شد.‏
کاهش درجه حرارت انکوباتور و ایجاد استرس سرمایی منجر به عقب افتادگی و رشد غیرطبیعی سیستم گردش خون و ‏قلب، کاهش رشد و توسعه غشاهای جنینی و در نتیجه کاهش بازده تنفسی، کاهش استفاده از کیسه زرده و آلبومین می‌‏گردد.‏
بهترین روش جهت مطمئن شدن از مناسب بودن حرارت دستگاه، استفاده از دماسنج‌های فارنهایت می‌باشد. استفاده از ‏اعداد نمایش داده شده توسط نمایشگر دستگاه انکوباتور قابل اعتماد نبوده و سبب بوجود آمدن هچ ناموفق خواهد شد.‏
در طول دوره جوجه‌کشی 15-13% وزن تخم به واسطه تبخیر آب داخل آن و از دست دادن دی‌اکسیدکربن کاهش ‏می‌یابد که این عمل باعث افزایش حجم کیسه هوایی شده به طوری که اندازه کیسه هوایی به 3/1 وسعت فضای داخل ‏تخم شترمرغ در پایان دوره جوجه‌کشی می‌رسد و همین امر باعث تامین اکسیژن لازم جهت تنفس جنین قبل از خروج ‏از تخم می‌گردد. ‏

اطلاعات عمومی بوقلمون

نکاتی راجع به جوجه‌کشی بوقلمون

 

تهیه جوجه بوقلمون
جوجه بوقلمون را می‌توان مانند جوجه مرغ به وسیله جوجه‌کشی طبیعی یا جوجه‌کشی مصنوعی تهیه کرد. در پرورش صنعتی بوقلمون معمولا از جوجه‌کشی مصنوعی استفاده می‌شود.

 

•  تخم‌ها باید دارای اندازه مناسب برای جوجه‌کشی باشد .

•  حرارت نامناسب، نگهداری طولانی و بالاخره دستکاری و تکان شدید تخم باعث نابودی جنین داخل تخم می‌شود.

•  مدت جوجه دراوری در بوقلمون 28 روز است. معمولا جوجه‌ها از روز 27 شروع به نوک زدن و درآمدن از تخم می‌کنند.

•  تشکیلات جوجه‌کشی باید از سطح بهداشتی بالایی برخوردار باشد.

•  ضدعفونی دستگاه و تخم‌ها باید قبل و بعد از هربار جوجه‌کشی انجام شود.

•  حرارت لازم برای جوجه‌کشی 37-38 درجه سانتیگراد می‌باشد.

•  رطوبت نسبی باید در حدود 60درصد در 24 روز اول و 70 درصد در 4 روز آخر باشد.
•  عمل چرخاندن و تهویه نیز باید بصورت مطلوب انجام شود.

نکات مهم در جوجه‌ریزی
بستر با ضخامت 8 سانتی‌متر از تراشه و چوبهای تمیز اشباع، خشک و عاری از آلودگی‌های خارجی و گرد و خاک.
مادر مصنوعی با 38 درجه سانتی گراد و حرارت سالن 22 تا 26 درجه سانتی گراد و گارد محافظ بقطر 4 متر جهت 250 قطعه جوجه یکروزه بمدت یک هفته تعداد 4 عدد آبخوری داخل گارد.
یک ساعت استراحت در صورت انتقال از یک سایت طولانی و سپس جوجه‌ریزی و دادن آب و دادن خوراک یک ساعت بعد از جوجه ریزی.
دادن خوراک یک ساعت بعد از جوجه‌ریزی
توجه خاص به درجه‌ها و معرفی منابع حرارتی، آب و خوراک، جلوگیری از ورود موش و سایر پرندگان وحشی
ساختمان اداری و مسکونی داخل مزرعه احداث شود، ایجاد حوضچه ضدعفونی به ابعاد و عمق مناسب در مدخل درب ورودی سالن‌ها استفاده از چکمه و لباس مناسب
فضای مورد نیاز جوجه یک روزه تا 8 هفته، 8قطعه در هر متر مربع و از 8 هفته تا پایان دوره پرورشی، حد اکثر تا4 قطعه در هر مترمربع.
 

 

(قرقاول)
در ابتدا باید توجه داشت که هرچند تجربه‌های حاصله طی چندین سال پرورش در جای خود مفید و موثر خواهد بود، اما همیشه ممکن است با مواردی متفاوت از قبل روبه رو شویم. چنانکه کسب موفقیت طی یک دوره پرورش بمعنی عاری از مشکل بودن سایر دوره‌ها و مراحل نخواهد بود. اما پیشگیری قبل از درمان توصیه‌ای است بسیار ارزنده که می‌تواند بعنوان عاملی بازدارنده در بروز هرگونه مشکل و رویداد مدنظر قرار گیرد.

فضای پرورش:
بستر پرورش باید حتی المقدور سر پوشیده و دارای کف بتنی باشد. اما برای جوجه‌ها یا گله‌های محدود، کف چوبی هم مناسب به نظر رسیده که متضمن شرایطی نظیر کیفیت چوب و فواصل تمیزکاری کف آن می‌باشد. در صورتی که قبلا در بستر ماکیانی از قبیل مرغ یا بوقلمون نگهداری می‌شده، باید کاملا کف بستر را از هرگونه مواد ضایعاتی و کود زدوده و گندزدایی نمود. به هر حال پس از هر نوبت پرورش باید سالن را تمیز و ضدعفونی نموده و چند روزی قبل از جایگزین جوجه‌های جدید، دمای آن را به حد مطلوب رسانده و بستر را خشک و بدون رطوبت نگه داشت. زیرا بستر خیس یا مرطوب استارت شیوع بیماریهایی نظیر کوکسدیوز بوده که درمان آن چندان سهل نمی‌باشد.

منابع گرمازا:
برای جوجه‌های ۱-۳۰روزه می‌توان از منابع گرمازا نظیر لامپ یا هیتر‌های آویزان استفاده نمود. برای مثال از لامپ‌های حرارتی ۲۵۰ وات می‌توان برای ۲۵۰ جوجه استفاده نمود. اما گزینه ایده‌آل آن است که از لامپ‌های حرارتی پشت جیوه ای قرمز استفاده نمود. زیرا از مزیت‌هایی همانند مصرف کمتر برق(۶۰ وات)، نور قرمز (ضدقارچ و باکتری) و همچنین گرمای بیشتری برخوردار است. به منظور تنظیم فاصله منابع گرمازا تا کف سالن، باید وضعیت جوجه‌ها را بررسی نمود. به طوری که اگر جوجه‌ها در زیر منبع حرارتی تجمع کرده باید فاصله را کاهش‌ (افزایش دما) و در صورتی که به اطراف پراکنده شده، باید آنرا افزایش داد (کاهش دما). در اغلب موارد مشکلات ناشی از سرما بوده اما باید توجه داشت که گرمای بیش از حد موجب خشکی عضلات جوجه‌ها و مرگ زودرس آنها می‌گردد. در صورت استفاده از لامپ‌های حرارتی باید در نظر داشت چنانچه هر یک از لامپ‌ها سوخته باشد یا اتصالی در مدار آنها ایجاد گردد، منجر به افت دما گردیده که در مواقع بحرانی جوجه‌ها روی هم ریخته و درصدی از تلفات بعلت خفگی را در پی خواهد داشت.

گارد یا محافظ جوجه ها:
این مبحث تنها مربوط به جوجه‌های ۱-۱۰ روزه می‌باشد. به طوری که باید با ایجاد گارد از جنس توری یا سایر وسایل همانند مقوا یا بلوک سفال، جوجه‌ها را در نزدیک منبع حرارتی نگه داشت. این عمل باید تا زمانی ادامه یابد که جوجه‌ها به طور کامل با فضا آشنا شده و در صورت رها شدن از داخل محفظه گارد، قادر به پیدا کردن منبع حرارتی باشند. ارتفاع گارد باید قریب به ۳۰ سانتیمتر و شکل آن به صورت مدور باشد به طوری که ۴ گوشه بستر که محل اصلی جمع شدن جوجه‌ها می‌باشد حذف گردد. گارد (محافظ) را باید زمانی برداشت که جوجه‌ها قادر به پریدن از روی آن بوده که اغلب در ۱۰ روزگی به بعد می‌باشد. فضای گارد را باید همیشه تمیز نگه داشت و از خیس شدن یا کثیفی بیش از حد آن جلوگیری نمود.

ظروف آبخوری و دانخوری:
ظروف آبخوری و دانخوری، حتی‌الامکان باید از جنس پلاستیک باشد زیرا در برابر خمیدگی یا شکستگی مقاوم بوده و به سهولت می‌توان آنرا تمیز نمود. ظروف دانخوری جوجه‌ها در چند روز اول باید پهن و سینی مانند باشد تا براحتی بتوانند به خوراک دسترسی داشته و همچنین پنجه‌های خود را با به هم زدن دان تقویت نمایند. اما با بالا رفتن سن جوجه‌ها باید از ظرف کشیده و دهن باریک جهت جلوگیری از ضایعات و هرز رفتن خوراک استفاده نمود. در کنار ظروف دانخوری، برای هر ۵۰ جوجه باید ۲ تا ۳ ظرف آبخوری را تعبیه نمود.

تغذیه:
خوراک مصرفی در دوره پرورش، بخش اعظمی از هزینه‌های این دوره را شامل می‌شود. لذا ترکیب و چگونگی تهیه آن بسیار حائز اهمیت است. باید توجه داشت که هرگز از خوراک سایر ماکیان بالاخص مرغ استفاده نگردد. دان مورد استفاده جوجه قرقاول‌ها باید دارای ۲۸% پروتئین و در سنین بالغ ۲۴% باشد. همچنین از تازه بودن و ترکیب ایده آل دان باید اطمینان حاصل نمود. زیرا اثر مطلوب اکثر مواد معدنی و ویتامین‌های موجود در خوراک پس از مدتی طولانی از بین رفته و فاقد ارزش غذایی می‌باشد. گندم، سویا و ذرت از ترکیبات اصلی خوراک قرقاول می‌باشد.

دارو و درمان:
بهترین اقدامات درمانی برای دوره‌های پرورش، اعمال مدیریت صحیح می‌باشد. به طوری که غذای مطلوب و آب تازه بهترین ر‍‍ژیم درمانی برای حصول نتایج ایده آل خواهد بود. از آنجایی که ۸۰% خون را آب تشکیل می‌دهد، لذا می‌توان در نظر داشت که آب مصرفی چه تاثیری را در پی خواهد داشت. آب مصرفی گله هر صبح و هر شب باید تعویض و ظروف آن هر ۲ روز یکبار تمییز و ضدعفونی گردد. در صورت اصرار به مصرف محلول‌های درمانی، می‌توان از مخلوط ویتامین الکترولیت استفاده نمود.

کنیبالیسم (همخواری):
مسئله کنیبالیسم یا پرکنی در بین ماکیان پرورشی رایج و معمول تلقی گردیده که آن را می‌توان با توجه به ۲ نکته تحت کنترل قرار داد. محرک اولیه عمل پرکنی (همخواری) و مراتب حاد آن شلوغی گله یا فضای کوچک و نامناسب بستر می‌باشد. همچنین نور شدید، تهویه نامطلوب و فقر پاره‌ای از مواد تغذیه همچون نمک می‌تواند عاملی جهت شیوع کنیبالیسم تلقی گردد. در صورت شیوع کنیبالیسم باید آن را سریعا در مراحل آغازین متوقف نمود که در غیر این صورت، کنترل آن دیگر میسر نخواهد بود. هنگام مشاهده عامل کنیبالیسم باید نور بستر را با پوشاندن پنجره‌ها و منافذ درب‌ها، کم و تاریک‌تر نمود. به حدی که تنها قادر به تشخیص و یافتن ظروف آب و غذا باشند. همچنین در صورت امکان باید بستر را گسترش داده یا تعدادی از گله را به مکانی دیگر انتقال داد. چنانچه هریک از راهکارهای فوق موثر واقع نگردد، باید گله را نوک چینی نمود. این عمل بسیار حساس بوده و تبحر خاص خود را می‌طلبد. به طوری که تنها باید نوک بالا را تا قسمت استخوانی قطع نمود. در صورتی که پس از نوک‌چینی، خونریزی مشاهده گردد، می‌توان از نیترات نقره به منظور جلوگیری از آن استفاده نمود. اما در مبحث کنیبالیسم بهترین راهکار جلوگیری از بروز آن می‌باشد که بدین منظور باید به طور متناوب گله را چک نمود. با توجه به اینکه کنیبالیسم از قسمت پشت شایع است، لذا از ۱۵ روزگی به بعد باید هر چند روز یکبار تعدادی از گله را جدا نموده و وضعیت پرهای پشت آنها را بررسی نمود.

 

 

انتخاب تخم برای جوجه‌کشی:

 

به منظور انتخاب بهترین تخم‌ها جهت جوجه گیری باید به مشخصاتی از گله تخمگذار توجه داشت که در ذیل بیان می‌گردد.

 روند توسعه نرمال گله و همچنین حصول اطمینان از شرایط بهداشت و سلامت کامل آن.

 سازگار با شرایط جفتگیری (جفت نر انتخاب شده) و تولید تخم با درصد بالای نطفه‌داری

 عدم اختلال در فرایند جفتگیری

 تغذیه شده با جیره مناسب گله مولد

 عدم همخونی گله به طوری که در حد (F1) باشد.

 از ذخیره و نگهداری تخم‌های بیش از حد درشت یا ریز باید خودداری نمود زیرا تخم‌های بیش از حد رشت درصد هچ پایین را داشته و تخم‌های ریز نیز جوجه‌هایی با جثه ضعیف و کوچک را به بار می‌آورد.

 از ذخیره و نگهداری تخم‌های با پوسته نازک یا ترک خورده باید خودداری نمود. زیرا اینگونه تخم‌ها رطوبت مورد نیاز جهت رشد جنین را به سختی در خود نگه داشته و از سوی دیگر احتمال وقوع بیماریهای ارگانیسمی در تخم‌های ترک خورده افزایش می‌یابد.

از قراردادن تخم‌های با شکل غیر معمول در دستگاه باید خودداری و تنها از تخم‌های تمیز و سالم برای جوجه‌کشی استفاده نمود. شستن تخم‌ها یا تمیز کردن آنها با پارچه مرطوب توصیه نمی‌گردد، زیرا با شستن تخم پوشش محافظ آن از بین رفته و منافذی برای ورود انواع باکتری که عامل بیماریهای ارگانیسمی بوده، ایجاد می‌گردد.

ذخیره و مراقبت از تخم:
در بسیاری از موارد، توجهات تنها معطوف به دوره جوجه‌کشی بوده و مراقبت خاصی از تخم‌های ذخیره شده برای قرار گرفتن در دستگاه بعمل نمی آید. در حالی که مدت زمان ذخیره و نگهداری بیشتر از زمان جوجه‌کشی حائز اهمیت می‌باشد. زیرا حتی در این زمان نطفه تخم بعنوان یک جنین، زنده و در حال زیست بوده و هرگونه غفلت و عدم رعایت نکات مربوطه موجب هچ ناموفق و یا مشکلاتی اعم از مرگ جنین یا نقص عضو و مشکلات ارگانیسمی می‌گردد. لذا در مدت زمان نگهداری تخم‌ها باید نکات زیر را مد نظر قرار داد. تخم‌ها را باید حداقل روزی ۳ بار جمع آوری نمود. اما در صورتی که دمای روز به بالای ۸۵F رسیده، باید دفعات جمع آوری را به ۵ مرتبه افزایش داد. تخم‌ها را به طور کلی ۲ تا ۳ دفعه در صبح و ۱ تا ۲ دفعه در بعد از ظهر جمع آوری نمایید. تخم‌های دارای آلودگی اندک همانند لکه خون روی پوسته، ذرات کود چسبیده یا گرد و غبار بستر را می‌توان با ساب زنی توسط کاغذ سنباده نرم برای زمان جوجه‌کشی ذخیره و آماده نمود. تخم‌ها را باید در شرایط مرطوب و خنک (دمای ۱۵ – ۱۴) (رطوبت ۷۵ – ۷۳ درصد) نگهداری نمود. تخم را باید به حالتی در شانه‌های ذخیره قرار داد که انتهای کوچک تخم رو به پایین باشد. در صورت ذخیره تخم‌ها برای مدت زمانی بیشتر از ۶-۵ روز، باید آنها را روزی ۲-۱ بار چرخاند و وضعیت آنها را بررسی نمود. بهترین زمان برای نگهداری تخم‌ها ۸-۷ روز بوده و حداکثر تلرانس آن ۱۲-۱۱روز بوده که توصیه نمی‌گردد. زیرا با گذشت زمانی بیشتر از آن، درصد هچ تخم‌ها افت می‌نماید. هنگام انتقال تخم‌ها از اتاق ذخیره به دستگاه، باید اندکی تامل نمود تا دمای تخم‌ها که تقریبا ۱۵ درجه می‌باشد با دمای معمول هوا منطبق گردد. زیرا در غیر این صورت، انتقال ناگهانی تخم‌ها از محفظه ذخیره به دستگاه باعث افزایش شدید دما شده که موجب کندانس رطویت و وارد آمدن شوک خسارت باری به تخم‌ها می‌گردد.

دستگاه جوجه‌کشی:

برای واحد‌های بزرگ می‌توان دستگاه ستر و هچر را به صورت مجزا در نظر داشت و در مورد واحد‌های مبتدی یا دارای ظرفیت محدود می‌توان از یک دستگاه جوجه‌کشی دارای شانه‌های ستر و سبد‌های هچر استفاده نمود. به طوری که بعد از ۲۱ روز تخم‌ها از شانه‌های ستر برداشته شده، به سبد هچر انتقال یافته و در داخل دستگاه قرار می‌گیرد. اما آنچه در این میان حائز اهمیت است محل استقرار دستگاه در فضای مسقف و بسته بوده که دارای سیستم تهویه مطلوب جهت فراهم آوردن هوای تازه می‌باشد. در کنار تهویه نامطلوب، چرخش تخم و گندزدایی دستگاه و تخم ها، اغلب مشکلاتی که در زمان هچ روی می‌دهد ناشی از بی‌دقتی در کنترل دما و رطوبت دستگاه می‌باشد. به طوری که دما و رطوبت بیش از حد کم یا زیاد طی فاصله زمانی خاصی در رشد و وضعیت زیستی جنین تاثیر گذاشته و می‌تواند مشکلاتی نظیر مرگ جنین، ضعف یا خروج سخت جوجه از تخم را به بار آورد. در دستگاههای تمام اتوماتیک که دارای فن جریان هوا می‌باشد، بهترین دما تا ۲۱ روز۹/۹۸ F با تلرانس ۵/۰ F می‌باشد. باید در نظر داشت که گرمای بیش از حد دستگاه یا موجب مرگ جنین در اثر تبخیر زود هنگام رطوبت شده یا تولد زودرس جوجه‌ها پیش از زمان مقرر را باعث می‌گردد.

در مورد رطوبت دستگاه، تا روز ۲۱ باید آنرا روی ۶۰-۵۸% رطوبت نسبی یا ۸۶-۸۴% F قرار داده و در ۳ روز آخر آن را تا ۶۸% نسبی یا (۹۰F ) افزایش داد. باید توجه داشت که میزان تهویه در روز‌های آخر جوجه‌کشی و نیز در زمان هچ افزایش یابد. تنظیم شرایط تهویه بدین دلیل حائز اهمیت است که اکسیژن از روزنه‌های تخم وارد شده و از سوی دیگر دی اکسید کربن به همین روش از تخم خارج می‌گردد. لذا با افزایش حجم و رشد جنین باید به میزان تهویه افزود تا اکسیژن بیشتری به جوجه برسد.
 

اطلاعات عمومی کبک

پرورش کبک

از خصوصیات ظاهری کبک‌های پرورشی نوار سیاهی است که از روی پیشانی و روی چشم‌ها عبور کرده و در جلو گردن به هم میرسد. قسمت سینه و پشت معمولاً خاکستری و کبود است. رنگ پرهای قسمت پهلوی کبک خاکستری و در قسمت نوک پر، دو نوار سیاه وجود دارد این نوارهای سیاه در پهلو و طرفین پرنده ظاهری مخطط می‌دهند. منقار و پاهای کبک (پنجه و ساق) به رنگ قرمز است.
 

تشخیص جنسیت
تشخیص جنسیت کبک از روی رنگ پرها تقریباً غیر ممکن است، اما می‌توان کبک‌های نر و ماده بالغ را از روی اندازه بدن و فرم سر تشخیص داد سر کبک‌های نر گرد و بزرگ بوده در صورتی که س ماده‌ها بیضی شکل می‌باشد و هیکل نرها درشت‌تر از ماده‌ها می‌باشد.
یک روش قابل اعتماد در تعیین جنسیت بررسی کلواک پرنده است که دقت آن حدود 95 % می‌باشد. در کبک‌های نر یک برآمدگی مخروطی شکل که معمولاً در وسط واقع شده دیده می‌شود ولی درماده‌ها این برآمدگی یا وجود ندارد یا خیلی کوچک است. ارتفاع این بر آمدگی در ابتداء حدود 8/2 میلیمتر می‌باشد. این برآمدگی در پرندگان مسن تر راحت تر می‌توان تشخیص داد.

ویژگیهای تخم کبک
تخم کبک به رنگ سفید مایل به زرد با لکه‌های کوچک قهوه‌ای است این لکه‌ها شکل و اندازه متنوع دارند. تخم این پرنده بیضوی و دوکی‌شکل است و نوک تیز آن کاملاً مشخص می‌باشد. وزن تخم از 16 تا 25 گرم است. میانگین طول تخم‌ها 42 میلیمتر و عرض آنها 31 میلیمتر است. ضخامت پوسته تخم کبک حدود 228/0 میلیمتر و ضخامت غشای داخلی حدود 047/0 میلیمتر است. نسبت رطوبت در پوسته، زرده و سفیده به وزن کل تخم به ترتیب 2/15 درصد، 35 در صد و 8/49 در صد می‌باشد.

نگهداری تخم Egg car
دوره بحرانی برای تخم‌های جوجه‌کشی فاصله تخم‌گذاری تا قرار گرفتن تخم‌ها در دستگاه جوجه‌کشی است. تخم‌ها باید باسرعت جمع آوری شوند (حداقل 4 بار در روز) و خیلی گرم یا سرد نشوند.
تخم‌ها نباید در دمای زیر حدود 5 درجه سانتی گراد و بالای 27 درجه سانتی‌گراد قرار داده شوند، دمای مناسب برای نگهداری تخم‌های جوجه‌کشی حدود 13 تا 16 درجه سانتی‌گراد می‌باشد.
بهتر است برای تخم گذاری پرنده آشیانه‌هایی ساخته شود تا از شکستن و کثیف شدن آنها جلوگیری شود. تخم‌های کثیف باید برای جوجه‌کشی تمیز شوند که را ه‌های ذیل پیشنهاد می‌گردد:

1. ابتداء با یک تمیز کننده نرم (سمباده نرم) تراشیده شوند و با پنبه آغشته به الکل تمیز گردند.
2. بعضی از پرورش‌دهندگان ترجیح می‌دهند تمام تخم‌ها را بشویند، دمای آبی که تخم‌ها با آن شسته می‌شوند باید بین 44 تا 49 درجه سانتی‌گراد باشد و می‌توان یک پاک کننده بهداشتی برای کاهش آلودگی پوسته تخم به آب اضافه نمود و زمان شستشو نباید بیش از 3 دقیقه باشد و تخم‌ها قبل از انبار شدن کاملاً خشک گردند .

ذخیره سازی Egg starge
برای انبار کردن تخم‌ها آنها را در سینی‌های بزرگ و مسطح قرار می‌دهند و در اتاقی که تهویه به خوبی انجام می‌شود و دمای آن حدود 13 درج سانتی‌گراد و رطوبت آن 70 درجه است نگهداری می‌شوند.
یکی از خصوصیات ویژه تخم‌های کبک قابلیت ذخیره سازی آنهاست. بر اساس آزمایشاتی که در دانشگاه کالیفرنیا ی آمریکا انجام شده است این مدت 21روز می‌باشد بدون اینکه به درصد هچر تاثیری داشته باشد (جدول شماره یک)
 

جدول شماره 1    اثر مدت زمان نگهداری بردر صد جوجه آوری در پاره ای از پرنده شکاری و مقایسه آن با کبک :
بلدرچین	قرقاول	کبک	دوره
57/4	58/1	78/4	7-1
60	41/7	77/1	14-7
25/7	17/6	79/4	21-15
14/4	7/1	66	28-22
4/2	0	37/7	35-29
0	0	22/3	42-36

البته اغلب پرورش دهندگان ترجیحاً تخم‌ها را بیش از 7 روز نگهداری نمی کنند
دوستان پرورش دهنده در ایران تا 21 روز تخم کبک نگهداری نموده اند و هیچگونه خللی در درصد هچرپدید نیامده است
بر اساس تحقیقات انجام شده در دانشگاه کالیفرنیا اگر دوره ذخیره سازی تخم‌ها بیشتر از 14 روز نباشد نیازی به چرخاندن روزانه تخم‌ها نیست (جدول شماره 2)
 

جدول شماره 2    اثرات چرخاندن تخم ها در مدت نگهداری بر در صد جوجه آوری در کبک و بلدرچین
بلدرچین		کبک
شاهد	چرخانده	شاهد	چرخانده	دوره نگهداری
53/4	61/4	75/5	63	7-1
60	60	62	60/8	14- 8
22/6	29/2	48	61/9	21 – 15
17/2	11/54	52/2	62/2	28 – 22
38/3	40/5	59/4	61/9	میانگین

تخم‌ها دوبار در روز با زاویه 90 درجه در دوره نگهداری چرخانده می‌شوند

  Hat ching(جوجه درآوری)به افراد تازه‌کار توصیه می‌شود از فارم‌های تولید کننده‌ای که تخم‌های خوب و عاری از بیماری تولید می‌کنند خریداری کنند. تعداد زیادی از پرورش دهندگان تخم‌های سالم و خوبی را تولید می‌کنند. ساختمان جوجه‌کشی باید دارای تهویه خوبی باشد و دمای آن در حدود cْ 9/23 ( f ْ 75 ) نگه داشته شود.
به دلیل مسائل بهداشتی، هچر باید دریک اتاق جداگانه از دستگاه جوجه‌کشی نگهداری شود. دیوارها باید با یک ماده ضد آب (غیر قابل نفوذ آب) پوشیده شود، کف باید محکم و شیب‌دار به سمت زهکش فاضلاب مرکز باشد تا بتوان راحتتر تمیز کرد.

جوجه‌کشی Incubation
یکی از سرمایه‌گذاری‌های مهم شما، خرید یک دستگاه جوجه‌کشی (انکوباتور) که به اندازه کافی بزرگ باشد و دما (c ْ 15/0 یا f ْ 25/0) و رطوبت (c ْ 56/0 یا f ْ0/1) را به طور دقیق کنترل کند.
از دیگر خصوصیات دستگاه جوجه کشی، چرخاندن اتوماتیک تخم‌ها است. دستگاههای جوجه کشی مرغ را می‌توان تغییر دهیم و آنرا برای تخم‌های پرندگان شکاری آماده کنیم.
تماس با نماینده سازنده دستگاههای جوجه کشی تجاری برای اطلاع از مدل های مختلف و انتخاب یکی از مناسب ترین مدل‌ها برای شما ضروری است .
دستگاه جوجه کشی باید قبل از قرار دادن تخم‌ها به طورکامل تمیز و ضد عفونی شود. یکی از موادی که برای ضد عفونی کردن استفاده می‌شود گاز فرمالد ئید می‌باشد. فرمالدئید را بر روی پرمنگنات پتاسیم در یک ظرف سفالی (یگی) یا لعابی می‌ریزیم، گاز فرمالدویید را به مدت 20 دقیقه بوسیله پنکه منتشر می‌کنیم و بعد از آن از اتاقک یا قفسه ضدعفونی شده خارج می‌کنیم.
زمانی که تخم‌ها را ضدعفونی کردیم باید مطمئن شویم جایگاه تخم‌ها (سینی های بزرگ) در دستگاه جوجه‌کشی بوسیله گاز کاملاً ضدعفونی شده‌اند. دوره جوجه کشی برای تخم‌های کبک چوکار حدود 24 روز (23 تا 25 روز) است.
از دماسنج خشک و دماسنج تر برای ستر ( incubation ) و هچر ( haching ) می‌توانیم استفاده کنیم که دماسنج خشک f ْ 99/5 ( c ْ 37/5 ) وئ دماسنج تر  f ْ 87 ( c ْ 30/5 – 30 ) می‌باشد. تخم‌ها را روز 19 یا 20 از ستر ( incubation ) به هچر انتقال می‌دهیم.

مرگ و میر جنین ( embryo mortality )
نمونه‌برداری از تخم‌های جوجه‌کشی، از هر طبقه ( setting ). بررسی آنها بوسیله نور (candled) در روز هفتم یا هشتم برای چک کردن گله و برای مشکلات دیگر که می‌تواند بروز کند، انجام می‌دهیم.
مرگ و میر جنین برای تخم های کبک، دو پیک وجود دارد.
- اولین پیک بین روز 3 تا 5 جوجه‌کشی اتفاق می‌افتد و بیشترین مرگ و میر ناشی از تشکیل نشدن رویان یا نقص در رویان و بافتها و اندام‌ها است.
- دومین و بزرگترین پیک در مرگ و میر عموماً وابسته است به چندین عمل بحرانی ( critical) که از روز 20 تا 24 اتفاق می‌افتد. این اعمال عبارتند از:
1- تغییر در موقعیت جنین قبل از سر از تخم در آوردن
2- مصرف باقیمانده آلبومین
3- جذب کیسه زرده
4- تغییر از آلانتوئیس به تنفس ریوی

Brooding (نگهداری)
( Brood ) کلیه جوجه‌هایی که یکباره سر از تخم در می‌آورند.
جوجه‌های یک وهله جوجه‌کشی میانگین وزن جوجه‌های کبک که از تخم خارج شده اند حدود 13 تا 14 گرم می‌باشد.
اگر چه بدن جوجه‌ها بوسیله پر پوشیده شده است اما این پوشش به صورت کامل نیست و آنها برای چندین هفته به یک منبع گرمایی نیاز دارند. در باتری‌های چند طبقه با موفقیت می‌توان جوجه‌ها را نگهداری کرد.

اغلب باتری‌ها ی جوجه های تجاری با بعضی تغییر و تبدیل در کف‌ها، خوراک دهنده‌ها و آبخوری‌ها می‌توانند برای جوجه های کوچک کبک آماده شوند.
برای کاهش آسیب دیدن پرندگان در قسمت کف باید المنت ( element) گرمایی با یک پوشش پلی اتیلن تجاری (شبکه poly – mesh) که دارای فواصل 1/4 اینچ است پوشانده شود. این پوشش بادوام است و قابل شستشو می‌باشد و برای چندین سال از آن می‌توان استفاده کرد. در 6 هفتگی پرندگان را باید به قفس‌های رشد یا سالن پرورش انتقال داد. پرورش‌دهندگان سالن را به وسیله حصار به چندین بخش تقسیم می‌کنند و ترجیح می‌دهند که دیوارها وسقف را عایق کنند و گرما را بوسیله گاز یا برق که آویزان است مهیا کرد.
بعضی از پرورش‌دهندگان از سیستم کف توری یا سیمی استفاده می‌کنند و مدفوع پرندگان از میان کف توری به پایین می‌افتد و در زیرکف انباشته می‌شود و بعداً به صورت مکانیکی جمع آوری می‌شود.
در پنسیلوانیا از سیم روکش‌دار ( vinyl-coated ) (اینچ 1/2 × 1/4) استفاده می‌شود که تمام ناحیه کف را می‌پوشاند.
این بستر انتشار بیماری را به حد اقل می‌رساند همچنین شبکه وینیل به آسانی تمیز می‌شود کف سالن باید مناسب باشد که بهتر است سیمانی باشد و یک زهکش فاضلاب در کف برای تمیز کردن مورد نیاز است.
استفاده ازیک ماده‌ای که رطوبت را جذب کند و مانند یک عایق عمل کند، سدی بین کف و پرندگان باشد و از نظر قیمت، اقتصادی باشد مانند استفاده از یک مقوای نازک که، اطراف مادر مصنوعی را احاطه کرده باشد .


در دو هفته اول 55 پرنده در هر متر مربع     11×5 = 0/09 = 0/3 × 0/3 = f6
تا سن 6 هفتگی30 پرنده در متر مربع         33 = 3 × 11 = f6 جوجه

ظرفیت چتر مادر مصنوعی، تعداد پرندگانی را که می‌توان در هر واحد نگهداری کرد را تعیین می‌کند.
در هر فوت مربع 5 جوجه در 2 هفته اول و پس از آن تا سن 6 هفتگی به 3 جوجه در هر فوت مربع کاهش می‌دهیم.
در هفته اول پرورش از یک گالن آب به عنوان یک مخزن برای هر200 جوجه استفاده می‌کنیم جوجه‌ها می‌توانند به یک آبخوری اتوماتیک دسترسی داشته باشند به هر حال انتقال آب از مخزن به آبخوری اتوماتیک به صورت تدریجی است سهم هر جوجه، 3/4 اینچ از فضای خوراک دهنده می‌باشد.

توصیه های پرورش دهندگان برای موفقیت بیشتر در پرورش :
1- محل پرورش یا باتری جوجه باید قبل از ورود جوجه کاملاًتمیز و ضد عفونی شود
2- روشن شدن مادر مصنوعی یا باتری گرمایی حداقل 4 ساعت قبل از ورود جوجه‌ها، چک کردن چتر مادر مصنوعی یا دماسنج باتری و استفاده از دمای c ْ 35 ( f ْ 95 ) برای شروع و کاهش دما هر هفته c ْ 2/8 ( f 5 ) تا چهار هفتگی که در این زمان به مکمل گرمای نیازی نداریم.
3- سالن پرورش باید دارای تهویه مناسب باشد و آمونیاک تولید شده را خارج کند اگر بوی آمونیاک در سالن حس شد احتیاج به جریان هوای اضافی در سالن داریم.
4- مخزن آبخوری باید تمیز و هر روز پر شود، اطراف آبخوری خشک باشد.
5- جیره استارتر حدود 28 در صد پروتئین داشته باشد . جیره های استارترآماده بوقلمون می‌تواند در تغذیه پرندگان شکاری مورد استفاده قرار بگیرد و نتایج رضایتبخش هم دارد.
6- چک کردن روزانه جوجه‌ها جهت کانی بالیسم و بیماری.
خارج کردن جوجه های مرده (تلف شده) از سالن و ترجیحاً استفاده ازکوره لاشه‌سوز یا گودال عمیق برای از بردن لاشه‌ها .

Growing chukars (رشد کبک)
تجربیات گذشته نشان می‌دهد که نگهداری کبک در قفس های پرواز با کف توری (سیمی ) بهتر است.
کبک‌ها به بیماری سرسیاه (Black head) (عامل بیماری یک انگل پروتوزوآ که به کبد و cca حمله می‌کند)، کوکسیدوز، کرمهای چینه دان، روده که باعث مرگ و میر آنها می‌شود خیلی حساس هستند.
قفسهای پرورش ( Growing pens ) می‌تواند از جوجه کشی جدا شوند پرنده‌ها را از دوهفتگی می‌توان در قفسهای پرواز قرار داد.اندازه قفسهای پرواز را می‌توانیم تغییر دهیم اما باید به اندازه کافی بزرگ باشد و امکان پرواز در آن وجود داشته باشد، اندازه قفس می‌تواند به صورت عرض حدود 12feet و طول آن 100feet باشد ( شکل 8a و8b ) . کف‌ها سیمی 1 اینچ تور پوشیده شده است .

 m12×/300 = 3/60
30 = 0/30 × 100

یکی از مشکلات پرورش، ازدحام جمعیت است که باید از آن دوری کرد . قانون thumb هر پرنده به 2feet مربع فضا د رقفسهای پرواز نیاز دارد . 6 پرنده در مترمربع
دردانشگاه کالیفرنیا از کف های دولایه استفاده می‌شود که دما و نور در آنها کنترل می‌شود.
50/1         0/750              0/60
اندازه هر قفس 5 feet widc 5 × 5/2 feet deep × 2 feet high
تقریباً 25 پرنده در هر واحد تا سن 16 هفتگی نگهداری می‌شوند.
شیب کف هرواحد 1/2 اینچ × 1 اینچ ساخته می‌شود .
یک منبع آب اتوماتیک در بیرون قفس نصب می‌شود و آب تازه ( خنک ) برای پرندگان تهیه می‌کند .سینی‌ها را به راحتی می‌توان تمیز کرد
cm 48/30 ---- foot

رشد و فروش Growth and marketing
کبک‌ها در طی 12 هفته اول رشد سریعی دارند و در چهار هفته بعد رشد آنها آهسته می‌شود در 16 هفتگی کبک‌ها تقریباً 92 درصد وزن بالغ را بدست می‌آورند .
یک کبک نر تقریباً در 9 هفتگی به یک پوند می‌رسد و تقریباً 3/75 پوند خوراک مصرف کرده است .
وزن ماده‌ها در12 هفتگی به یک پوند می‌رسد و درحدود 4/5 پوند خوراک مصرف می‌کنند .
در 16 تا 20 هفتگی کبک‌ها را به بازار می‌فرستند به دلیل مسائل اقتصادی کبک‌ها نباید بیش تر از 20 هفته نگه داشته شوند مگر اینکه برای فعالیت خاصی که هزینه خوراک و کارگر را تامین کند .
میانگین وزن زنده پرندگان باید حدود 1/32 پوند ( gr 600 ) باشد که در حدود 20 هفتگی به این وزن رسیده باشند
گرم 1702/5 = 454 × 3/75
روزانه گرم 27 = 63 ÷ 1702/5  روز  63 = 7× 9
پرنده نر
گرم 2043 = 454 × 4/5
گرم 24 = 84 ÷2043             /                 84= 7 × 12 پرنده ماده
روزانه گرم 25 = 2 ÷ 24 + 27
روز 112 = 70 × 16
 

میزان نور برای رشد پرندگان liting for growing brids
بعد از هفته اول پرورش، نور کم باشدت پایین «کمتر از 0/5 فوت candle ---- foot» استفاده شود تا کانی بایسم به حد اقل برسد و فعالیت پرندگان کم شود برای (shoothing club activity)
موقعی که پرندگان در قفسهای پرواز نگهداری می‌شوند فقط باید نور طبیعی وجود داشته باشد.
پرندگانی که برای تولید گوشت پرورش داده می‌شند باید به سرعت به وزن فروش برسند ،برای این هدف یک چرخه (سیکل) روشنایی متناوب ( 2d : L 1 )، 8 بار در 24 ساعت یا 20 ساعت روشنایی مداوم برای تولید بهترین وزن در کبک‌ها استفاده شد .
نور با شدت کم در حدود 0/5 فوت(5 lux) dandles باید استفاده شود.

تغذیه Nutrition
منشاء پروتئین همه بافتها، شامل توده عمده عضلات بدن، پروتئین ه واسیدهای آمینه جیره می‌باشد.
بدن پرندگان شبیه بدن انسانها ست و آنها استعداد قابل توجهی برای ذخیره کردن انرژی اضافی غذا به شکل چربی دارند. مسلماً مقدار چربی روی لاشه کبک برای آن گوشتهایی که بدون یخ زدن حمل و نقل می‌شوند ممکن است مطلوب باشد.
فرمول جیره غذایی در دانشگاه کالیفرنیا برای کبک‌ها درجدول 3 آورده است.
مقدار پروتئین جیره استارتر 25 درصد پیشنهاد شده است . این سطح پروتئین برای رشد رضایتبخش کبک‌ها کافی است.
برای آنهایی که تمایل دارند پروتئین جیره استارتر افزایش دهند، پیشنهاد می‌کنیم به روش زیر عمل کنند:

28 % پروتئین جیره برای دوهفته 24 % پروتئین جیره برای 4 هفته پس از آن 20 % پروتئین جیره و 16% پروتئین برای کبکهایی که تخم می‌گذارند مناسب است .
 

جدول شماره 3    جیره پیشنهادی برای کبک    ترکیبات جیره (%)
تخمگذاری	رشد	استارتر	اجزاء
61/25	04/54	46/22	ذرت زرد
18/59	54/84	47/47	(dehul )کنجاله
10/46	14/19	---	سویا
0/23	0/17	10/0	سبوس گندم
7/38	1/76	1/65	متیونین
---	---	1/65	سنگ آهک
0/5	0/5	0/5	چربی
1/90	2	2	نمک
0/50	0/50	0/50	فسفات کلسیم
50%	50%	50%	Premix
16	20	25	تخمین بر آورد شده
2/7	2/7	2/8	(%) پروتئین خام me(kcal/gm )
2/80	2/70	3/70	(%) fat
3/20	30/80	4/50	(%) فیبر
3/00	1/20	1/20	(%) کلسیم
0/50	0/70	80	(%) فسفر

در هر کیلو جیره :
Iu 500 _____ ویتامین A
Iu 1500_____ ویتامین D3
Iu 20 _____ ویتامین E
2/0 ____( menadion bisalfide ) فیادیون بی سولفید ____در میلی گرم
6/0 ____ ایبوفلاوین
40/0 ____ نیاسین
20/0 ____پنتوتنات کلسیم
0/5 ____ فلاسین
5/0 ____ویتامین B12
140/0 ____ سولفات منگنز ( mnso40 h2o )
120/0 ____اکسید روی zno
10/0 ____ gallomycin
40/0 ____ BHT

مدیریت مولد Management of Breeder
برای عملکرد مطلوب، کبک های بالغ ( Breeder ) باید در قفسهای دوتایی (جفتی)، قفسهای گروهی با کف سیمی (توری) یا در جاهائیکه دما و نور را بتوان کنترل کرد نگهداری کرد.
هنگامیکه کبک‌ها تمایل به جفت گیری دارند (آماده جفتگیری می‌شوند)، با استفاده از سیستم قفسی تکی می‌توان از عملکرد هر پرنده به آسانی اطلاع پیدا کرد.
اغلب روشهای اقتصادی برای نگهداری کبک های Breeder در گروه های جفتگیری (mass-mated )، بر روی بستر است که نسبت جفتگیری یک نر با چهار ماده می‌باشد . این نسبت ممکن است تغییر کند، کم شود یا زیاد شود که به نژاد و عوامل محیطی بستگی دارد .
نگهداری کبک‌ها در بیرون از قفس در تعدادی از ناحیه های ایالات متحده تجربه شده است. اغلب زیان‌ها مربوط به این سیستم مدیریتی است که پرندگان را در معرض شرایط آب و هوایی نامناسب قرار می‌دهد و خطر ابتلا به بیماری های سرسیاه Biackhead)). کوکسیدوز دو بیماری که می‌تواند موجب تلفات بالا شود .

مدیریت قفس های تکی Individual cage management
در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه کالیفرنیا ، قفسهای پرورشی به اندازه کافی بزرگ هستند و در هر قفس یک جفت نر و ماده یا یک نر و دو ماده نگهداری می شوند .
همه قفسها دارای شیب هستندو اندازه آنها 12 اینچ wide × 24 اینچ deep × 15 اینچ high.
1/2 اینچ × 1 اینچ به شیب کف سیمی در حدود 2 اینچ از پشت به جلو جوش خورده است.
دو اینچ deep ( V ) گالوانیزه شده آبخوری ناودانی به پشت قفسی متصل است.
مدیریت قفس های گروهی Colony eage management
سیستم دیگر که استفاده می‌شود شامل قفس های گروهی سیمی است که اندازه آن 60 اینچ wide × 28 اینچ 28 اینچ deep × 20 اینچ high است.
 51× 71 × 153
شیب کف 1/2 اینچ است که یک شبکه توری به آن جوش خورده است که اجازه می‌دهد تخم‌ها به طرف جلوی قفس بروند .
هر قفس به یک تنظیم کننده سطح آب مجهز است .
قفس‌ها برای 12 پرنده، 3 نر و 9 ماده آماده می‌شوند .

مدیریت بستر Floor management
شاید روش اقتصادی مدیریت پرندگان نگهداری آنها دربستر است.
بسترها باید بتن (سفت) باشد و به زهکش فاضلاب برای شستن مجهز باشد.
ازوسایل باید با یک ماده نشت ناپذیر برای شستن راحت، پوشیده شده باشند.
دیوارها خوراک دهنده یا دانخوریها ی اتوماتیک که باعث کاهش کار خوراک دادن می‌شود می‌توان استفاده کرد. موقعیت جعبه لانه های تخم گذاری، در امتداد دیوارهای بستر قفس که تعداد تخم‌های کثیف و شکسته را کاهش می‌دهد . در مدیریت بستر اغلب از لانه های تخم گذاری گروهی استفاده می‌شود که یک فوت مربع جعبه لانه تخم گذاری برای هر 6 کبک است.

نسبت جفت گیری Mating Ratio
در طبیعت، کبک‌ها معمولاً به صورت جفت جفت ( یک نر با یک ماده ) هستند. اما در اسارت 1 نر می‌تواند با 3 یا 4 ماده در قفس های گروهی یا در سیستم پروش برروی بستر جفتگیری کند. این نسبت برای تعیین میزان با روری تخم‌ها خیلی مهم است.

باروری Fertility
باروری پائین می‌تواند ناشی از تعدادی مشکلات مدیریتی باشد:
1- سن کبک‌ها موقعی که تحریک نوری داده می‌شوند.
ثابت شده است که پرندگان قبل از تحریک شدن برای تخم گذاری باید کمتر از 30 هفته سن داشته باشد
2- کمبود پروتئین، ویتامین‌ها یا اسید های آمینه ضروری در جیره .
3- مدیریت
نور ناکافی یا کمی نور (Poor or inadeghting)
استرس مربوط به آب و هوا (Overxposure to climatic stress)
بروز کافی بالیسم، _________موجب کاهش باروری می‌شود.

بیماری
بیش از همه بیماری حاد سبب کاهش باروری می‌شود و متعاقب آن تخم گذاری می‌شود. از بیماریهای معدود شناخته شده که روی باروری تاثیر می‌گذارد برونشیت، نیوکاسل و سالمونلا.
معمولاًمیزان باروری در کبک‌هایی که بصورت گروهی در روی بستر جفتگیری می‌کنند در مقایسه با آنهایی که به صورت جفت جفت در قفس نگهداری می‌شوند بالاتر است.
گروه ماده‌هایی که برروی بستر جفتگیری می‌کنند معمولاً با بیش از یک نر جفتگیری می‌کنند بنابراین میزان باروری تخم‌ها بیشتر است.
میزان باروری پائین که در طی 2هفته اول تخم گذاری اتفاق می‌افتد می‌تواند به افت توان نرها نسبت داده شود مخصوصاً اگر از برنامه نور مصنوعی برای تحریک، خارج از فصل تخم گذاری استفاده شده باشد .این نتایج نشان می‌دهد که اثرات باروری برای تقریباً 6 روز در نر‌ها بالاست، بنابراین نرها ی خالص باید با ماده‌ها حد اقل یکمرتبه درهر هفته جفتگیری کنند.

تولید تخم Egg Production
در بهار زمانی که وضعیت نور مساعداست تولید مثل کبک‌ها زیاد است به هر حال ممکن است تخم‌گذاری در کبک در هر زمان از سال با نور دهی مناسب انجام شود.
درآماده سازی برای تخم گذاری، چوکارها باید یک دوره با نور تحریک نشوند و 2 گروه از پرندگان به طور متناوب به وسیله نور تحریک شوند یا تحریک نشوند و ممکن است که یک گروه یا گروه هایی برای تولید تخم در همه زمانها صرفنظر از فصل برگزیده شوند.
تجربه نشان داده که تولید تخم در کبک های جوان (در سن 35 تا 40) هفتگی در اولین دوره تخم‌گذاری کمتر از آنهایی است که در دومین دوره تخم گذاری هستند (شکل 15).
استفاده از نور مصنوعی برای تحریک تخم‌گذاری یک اشکال دارد که نرها تقریباً دو هفته دیرتر از ماده‌ها به بلوغ جنسی می‌رسند. برای جلوگیری از این مشکل، نرها باید به صورت جدا از ماده‌ها، دو هفته زودتر تحریک نوری شوند. برای تولید تخم، شدت نور در حدود 5 تا 10 فوت candle (lux 100تا 50 ) مناسب است در طی دوره استراحت، که تحریک نوری داده نمی شوند (ساعت 8 روشنایی ساعت16 تاریکی)، شدت نور باید حدود 0/5 فوت candle (lux 5) باشد.
برای گرفتن نتیجه مطلوب (For maximum canditioniy) در طی دوره استراحت، دوره تاریکی نباید توسط نور حتی برای یک مدت کوتاه قطع شود.
در دانشگاه کالیفرنیا برای کبک‌ها از ساعت 4 صبح تا 10 بعد از ظهر نوردهی انجام می‌شود. پیک تولید 8 ساعت بعد از شروع روشنایی اتفاق می‌افتد.
تقریباً 50 درصد تخم‌ها بین ساعت های 9 صبح یا ظهر و باقیمانده از 1 تا 7 بعد از ظهر گذاشته شود. مدارک کافی وجود دارد که نشان می‌دهد کبک‌ها رامی توان برای دوسال تولید رضایتبخش نگهداری کرد بعد از سن دوسالگی، خصوصیات تولید مثل ( باروری وجوجه درآوری ) یک کاهش رانشان می‌دهد .بعضی از پرورش دهندگان ترجیح می‌دهند که بعضی از نرهای سال اول رابرای سال بعد نگه دارند.

اصول بهداشتی Sanitation
یک برنامه خوب پیشگیری از بیماری سعی می‌کند تجهیزات و ساختمان را تمیز نگهدارد بیمار را جدا کند.
رعایت اصول بهداشتی در به حد اقل رساندن شیوع بیماری‌ها کمک می‌کند:
*انتخاب جوجه های سالم و قوی برای تاسیس مزرعه.
*نگهداری جوجه های جوان در حال رشد جدا از پرندگان بالغ.
*تمیز نگهد اشتن تجهیزات، ساختمان و محوطه ( Pen )
*جوجه یا پرندگان بالغی که از بیرون وارد مزرعه می‌کنیم قبل از اینکه به پرندگان قبلی اضافه کنیم حداقل باید 30 روز در قرنطینه نگهداری کنیم.
*هرگز نباید ازدحام ( شلوغی ) جوجه‌ها یا پرندگان مزرعه داشته باشد .
ازدحام باعث افزایش کافی بالیسم، تخم‌ها ی شکسته، vent Picking، و دیگر مشکلات می‌گردد.
* قرار دادن پرندگان مرده در کوره لاشه سوز یا یک گودال که برای این کار اختصاص داده شده است .
*آماده کردن جیره غذایی مناسب برای همه گروههای سنی
* زمانیکه یک بیماری مشاهده می‌شود باید آن پرندگان را در قرنطینه نگهداری کنیم واز پرندگان بیمار برای تشخیص بیماری در آزمایشگاه نمونه گیری شود.

اطلاعات عمومی قناری

پرورش قناری

تغذیه:
اصلی ترین دانه مصرفی که می‌ایست همیشه در اختیار قناری قرار گیرد تخم کتان است. تخم کتان دانه‌ا‌ی مقوی و پرانرژی است ولی این دانه به تنهایی نمی‌تواند تمامی نیازهای یک موجود زنده را برآورده سازد بنابراین برای بر طرف شدن این نیازها می‌بایست دانه‌ها و سبزیجات و مکمل‌های ویتامینی و پروتینی گوناگونی را تهیه و در اختیار پرنده قرار دهید . دانه هایی نظیر ارزن - شلغم - کلم - کاهو خرفه - ترب و شاهدانه. سبزیجات و میوه هایی نظیر برگ کاهو- ترب - اسفناج - کرفس - گشنیز - کلم - کدو - سیب - هویج - هلو و لیمو شیرین از منابع مهم کربوهیدراتها، چربیها، پروتینها و ویتامینها به حساب می آیند.
بخش دیگری از غذای قناری که بصورت دستی تهیه می شود مخلوطی است از تخم مرغ و آرد سوخاری بعلاوه شیر خشک، پودر جوانه گندم و سبوس گندم که دان نرم نامیده می شود. ممکن است ارزش غذایی دانه ها به مرور زمان و برحسب شرایط نگهداری تغییر کرده و کاهش یابد بنابر این چهارمین بخش مواد غذایی افزودنی‌هایی مانند مکملهای پروتینی و ویتامین ها می‌باشند که برای جلوگیری از کمبود احتمالی آنها در خوراک پرنده مورد استفاده قرار می گیرند.
 

انواع دانه های مورد استفاده برای قناری
دقت در تنظیم یک رژیم غذایی متعادل و استفاده از دانه های مخلوط و رعایت اعتدال در خوراندن آن، موجب می‌شود تا ضمن استفاده پرنده از خواص مفید دانه ها، به عوارض ناشی از مصرف زیاد آنها نیز مبتلا نگردد. بهتر است برای این منظور از ظروف انگشتی مخصوصی که در فروشگاهها نیز وجود دارد استفاده کرده و در هر نوبت یک قاشق چایخوری از دانه مورد نظر به قناری داده شود.

1.دانه‌ها با طبیعت گرم :
تخم کتان که به دانه قناری مشهور است طبیعتی گرم دارد و حاوی انواع ویتامین و ترکیبات کربو هیدرات و املاح معدنی می‌باشد. تخم شلغم طبیعتی گرم داشته و سرشار از ویتامین C و املاح معدنی و ضد چاقی بوده و برطرف کننده سرماخوردگی و آسم می‌باشد.
تخم منداب طبیعتی گرم دارد و سرشار از املاح معدنی بوده و مانع از پیچیدن تخم در شکم قناری می‌شود.
تخم گشنیز طبیعتی گرم داشته و اشتها آور و ضد انگل است. تخم شاهدانه طبیعتی گرم دارد. پرچرب و محرک است و بهتر است در جیره غذایی قناری کمتر وارد شود.
تمامی این دانه‌ها برای قناریها قابل استفاده می‌باشند اما اگر توازنی بین مخلوط این دانه‌ها وجود نداشته باشد میتواند موجب بیماری پرنده گردد.

۲.دانه‌ها باطبیعت سرد:
تخم ارزن طبیعتی سرد و خشک دارد و دانه‌ایی است قلیایی و سرشار از پروتئین و منبعی غنی از ویتامین A و فسفر و املاح معدنی گوناگون. تخم کاهو که طبیعتی سرد دارد و دارای املاح معدنی غنی، تامین کننده آهن، اشتها آور، ضد یبوست و بر طرف کننده برونشیت است.
تخم خرفه طبیعتی سرد دارد و دارای املاح معدنی بوده و خاصیت تمییز کنندگی دستگاه گوارش و ضدانگل روده را دارد.تخم کلم قمری طبیعتی سرد دارد و دارای املاح معدنی مفید بوده و یک پاک کننده موثر است تخم اسفرزه نیز دارای طبیعتی سرد بوده و حاوی املاح معدنی و ویتامین های مختلف می‌باشد.

۳. دانه‌ها باطبیعت معتدل:
تخم چغندر یک دانه معتدل می‌باشد و سرشار از ویتامینها و املاح معدنی بوده و خاصیت پاک‌کنندگی دارد.


خواص میوه‌ها و سبزیجاتدر استفاده از سبزیجات و میوه‌ها باید توجه داشت که قبل از استفاده، آنها را کاملا شسته و تمییز کرده و ورطوبت آنها گرفته شود. سبزیجات و میوه‌ها باید بدون لک بوده و مانده و پلاسیده نباشند.میوه‌ها و سبزیجات را میتوان هفته ای یک تا دو بار در جیره غذایی قناریها استفاده کرد. جوانه‌ها کامل‌ترین و حیات‌بخش‌ترین غذاها هستند. دانه‌ها در هنگام جوانه زدن، ‌مملو از ویتامینها و پروتئین‌ها، املاح معدنی غنی، کربوهیدراتها و قندهای طبیعی‌شده و برای مصرف قناریها و مخصوصا جوجه‌های یکماهه بسیار مفید هستند. مصرف سبزیجات و میوه های تازه نیز در جیره غذایی قناری باید وجود داشته باشد اما طبق یک برنامه منظم.
در این بخش درباره خواص و طبیعت بعضی از سبزیجات و میوه‌ها توضیح میدهیم:
برگ کاهوی بدون رطوبت تامین کننده کلسیم و آهن و اشتهاآور و ضدیبوست می‌باشد. برگ کاهو طبیعتی سرد دارد.
برگ تازه و جوان اسفناج، طبیعتی معتدل داشته و تامین کننده آهن و ضد یبوست می‌باشد.
برگ و ساقه کرفس نیز طبیعتی گرم داشته و حاوی سدیم، پتاسیم و کلسیم می‌باشد و به مقدار کم به قناریها داده می‌شود.
برگ گشنیز تازه طبیعتی سرد داشته و حاوی ویتامین C و A و املاح معدنی می‌باشد.
برگ تیزک شاهی نیز طبیعتی گرم دارد و حاوی ویتامین C، کلسیم و ید بوده و ضد آسم می‌باشد.
برگ تیزک آبی نیز همان خاصیت تیزک شاهی را دارد اما مقدار ید آن بیشتر می‌باشد و در درمان برونشیت و آسم بسیار مفید است.
سیب درختی شیرین طبیعتی معتدل دارد و سرشار از ویتامینهای گوناگون بوده و در درمان یبوست و اسهال مفید است.
گلابی طبیعتی معتدل داشته و مملو از ویتامین‌ها و املاح معدنی می‌باشد.
پرتقال شیرین طبیعتی معتدل دارد و حاوی ویتامین C و املاح معدنی می‌باشد و در بهبود و درمان بیماری آسم و سرماخوردگی و برونشیت میتوان از آن استفاده کرد.
هویج تازه طبیعتی گرم دارد و سرشار از ویتامین A و املاح معدنی و رنگدانه است که جلا دهنده‌های قناری می‌باشد.

نور
نور مهمترین عامل برای به بلوغ رسیدن، رشد و تولید مثل و شروع و پایان پرریزی قناری‌ها می‌باشد. اگر ارزش نوردهی صحیح و مناسب بیش از یک تغذیه خوب نباشد کمتر هم نخواهد بود بنابراین چگونگی نور دادن در فصول مختلف سال یکی از عواملی است که در موفقیت شما نقش بسزایی دارد. همانطور که طول روز از ابتدای فصل تابستان تا انتهای فصل پاییز سیر نزولی در پیش می‌گیرد در فصل زمستان و بهار سیر صعودی خواهد داشت در نتیجه می‌توان اختلاف این کاهش و افزایش را محاسبه نمود. این اختلاف حدودا زمانی معادل پنج ساعت است، با دانستن اینکه کوتاهترین روز سال حدود ده ساعت و بلندترین روز سال تقریبا پانزده ساعت بطول می‌انجامد، نتیجه می‌گیریم که برای جلوگیری از خستگی مفرط در طول دوران تولید مثل نباید پرنده‌ها روزانه بیش از پانزده ساعت بیداری داشته باشند و به آرامش و استراحت نیز نیاز دارند. نکته مهم دیگری که باید مد نظر داشته باشید چگونگی نور دادن یا کاهش و افزایش زمان نوردهی است. همانطور که با تغییر فصل از تابستان تا اواخر پاییز بتدریج زمان نوردهی کاهش می‌یابد برای افزایش آن و به بلوغ رسیدن پرنده‌ها باید پنجاه روز قبل از جفت اندازی به این کاراقدام نمایید. روش کار به این گونه است که هفته اول یک ربع و هفته دوم نیم ساعت و هفته‌های سوم و چهارم و پنجم یک ساعت برای هر هفته و در دوهفته پایانی به ترتیب نیم ساعت و یک ربع به زمان نوردهی افزوده می‌شود و در صورتی که بخشهای دیگر را به خوبی مدیریت کرده باشید از چهل وپنجمین روز بعد از شروع نوردهی پرنده‌های نر و ماده همگی آمادگی خود را برای تولید مثل نشان خواهند داد.


دمای محیط
نقش دما حفظ مقاومت پرنده در مقابل بیماریهاست کاهش وافزایش دما باعث بوجود آمدن مشکلاتی می‌گردد و هر دو صورت آن را استرس می‌نامند بعلاوه اینکه دما همانند تغذیه و نور در شروع تولک رفتن و پایان آن نقش خاص خود را ایفا می‌کند. حداکثر دمای مناسب محیط 35 درجه سانتیگراد و حداقل 18 درجه سانتیگراد دمایست که می‌توان پرنده را با آرامش خیال نگهداری نمود. 35 درجه دما برای تولک رفتن و 18 درجه برای قطع کامل پرریزی مناسب است اما فصل تولید مثل زمانیست که کاهش و افزایش دما پذیرفتنی نیست وپرنده احساس راحتی و زندگی طبیعی و آرام را نخواهد داشت. بنابر این دمای مناسبی که پرنده می‌تواند دوران تولید مثل را در آن دما به راحتی پشت سر بگذارد بین 21 تا 24 درجه سانتیگراد است.

بهداشت
یکی دیگر از ارکان مهم در مدیریت گله‌ها حفظ نظافت و بهداشت می‌باشد بنابر این مسائلی که باید مورد توجه پرورش دهنده و مدیر خوب قرار داشته باشد نکاتی است که در زیر به آنها اشاره می‌شود:
1- شناخت عوامل بیماری‌زا و حذف آنها
2 شناخت نکات بهداشتی و رعایت آنها
3- شناخت آنتی بیوتیکها و ویتامین‌ها و روش مصرف آنها
4- شناخت چرخه زندگی و نیاز‌های پرنده ای که نگهداری می‌کند
قناری‌های آزاد در طبیعت دوست دارند که بر روی چمن‌های مرطوب غلت بزنند و بدین ترتیب خودشان را تمیز کنند. در برخی از موارد به علت طولانی شدن فواصل بین آب‌تنی ممکن است برخی از پرنده‌ها میل به آب تنی را از دست بدهند و یا جوجه‌هایی که برای اولین بار با ظرف آب‌تنی آشنا می‌شوند ممکن است رغبتی به این کار نشان ندهند. اما کلا آب‌تنی خصوصا در فصول گرم سال و هنگام پرریزی بسیار ضروری است. چرا که موجب تحریک رشد سریع پرهای جدید می‌گردد. آب تنی پرنده ماده در اواخر دوران خوابیدن بر روی تخم‌ها باعث مرطوب شدن سطح پوسته آن شده و ضمن کاهش از دست رفتن آب موجب خروج راحت تر جوجه از تخم می‌گردد. بعد از استحمام پرنده به آراستن خود می‌پردازد. پرهای خود را پوش داده می‌لرزاند و با نوک خود آنها را مرتب می‌کند. سپس به کمک منقارش مواد چربی مترشحه از غده خاصی که در بالای محل اتصال دم به بدنش قرار دارد و اوروپیژیال (Uropygial) نامیده می‌شود را روی کلیه پرهایش می‌مالد. این روغن باعث براقی پرهای قناری شده و به عنوان یک ماده محافظ طبیعی عمل می‌کند. بعضی از پرنده‌های دست آموز عادت به استحمام در زیر شیر آب ظرفشویی آشپزخانه دارند و از ریزش جریان آب بر روی بدنشان بسیار لذت می‌برند. از اینرو بسیار طبیعی است که با شنیدن صدای جریان آب به سوی ظرفشویی پرواز کنند. یکی از راه‌ها آشنا کردن پرندگان با ظرف آب تنی گذاشتن برگ کاهوی مرطوب در کف قفس است تا پرنده خود را بر روی آن مالیده و پر و بالش را تمیز نماید. راه دیگر گذاشتن یک قطعه یخ بر روی قفس و قرار دادن ظرف آب تنی (با مقدار کمی آب) در زیر آن بر روی کف قفس است تا با آب شدن یخ و چکیدن قطرات آب پرنده نسبت به آب‌تنی تحریک شود. همچنین می‌توان ظرفی حاوی آب با درجه حرارتی حدود دمای اتاق و با عمقی کم به طوری که پرنده بتواند داخل آن آب تنی کند کف قفس قرار داده تا پرنده درون آن استحمام نماید.
پس از استحمام به علت ریختن آب بر روی کف قفس خشک کردن و یا تعویض پوشش کف آن ضروری می‌باشد.

پرورش و جوجه‌کشی:

دوران جنینی زندگی درون تخم دوران جنینی نامیده می‌شود و سیزده روز طول می‌کشد , پس از سیزدهمین روز و در ابتدای روز چهاردهم جوجه پوسته تخم را شکسته و از آن بیرون می‌آید و دوران زندگی جدید خود را که دوره رشد نام دارد آغاز می‌کند . دوران رشد دوره رشد جوجه قناری حدود 60 روز طول می‌کشد ولی تنها 25 تا 30 روز از این دوره دوماهه را توسط والدین تغذیه می‌شود در این مدت کوتاه رشد جوجه چنان سریع است که تقریبا به چهل برابر وزن خود در زمان تولد می‌رسد . روزهای باقیمانده از این دوران برای کسب تجربه نسبت به محیط اطراف - رویش کامل پرها و استقلال برای ادامه حیات پرنده جوان بسیار حساس و ارزشمنداست.

دوران بلوغ
پس از 60 روزگی وشروع مرحله سوم، پرریزی و تولک رفتن پرنده جوان آغاز می‌شود. این پرریزی منحصرا پرهای تنه پرنده را شامل می‌شود ولی پرنده پرهای پرواز خود را از دست نمی‌دهد در این هنگام رشد جسمی و محسوس پرنده پایان یافته و پرنده مرحله جدید زندگی خود را که اصطلاحا عقل‌رس شدن است آغاز می‌نماید. پرنده جوان رفتار‌های اجتماعی و شرایط زندگی گروهی را در این دوران فرا می‌گیرد. همچنین رشد غدد تناسلی در این دوران شروع و تا بلوغ کامل پرنده ادامه می‌یابد. سن بلوغ معمولا بر حسب نژاد‌های مختلف بین 6 تا 8 ماه است ولی دیده شده که در نژادهای سبک نظیر قناری‌های رنگی پرنده در 5 ماهگی هم قدرت تولید مثل به دست می‌آورد.

دوران تولید مثل
در این دوره قناری‌های نر و ماده با رفتارهای خود آمادگی خود را برای تولید مثل نشان می‌دهند ماده‌ها بیقراری می‌کنند و نرها با ولعی خاص به آواز خوانی مشغول هستند. در این زمان وبعد از جفت‌اندازی پرنده‌هایی که خود زمانی نیازمند مراقبت بودند به مراقبت از جوجه‌های خود می‌پردازند. با اولین سری تخم‌گذاری پرنده نر و ماده کم تجربه، همانند والدین خود کسب تجربه می‌کنند و مرحله جدید را می‌آموزند. بنا بر این بهتر است یکی از جفتها را مسن‌تر و کار کشته‌تر انتخاب کنید تا هم شما و هم جفت کم تجربه دردسر کمتری را برای بزرگ کردن جوجه‌ها تحمل نمایید.
 

برای جفتگیری و جوجه کشی مناسب از قناری به نکات ذیل توجه کنید:
۱- قناری نر و ماده باید کاملاً آماده باشند .
۲- قناری نر به قفس قناری ماده هدایت شود.
۳- محیطی آرام و به دور از رفت و آمدهای غیر ضروری برای جفتها فراهم شود.
۴- دو ماه قبل از جفتگیری قناریها تحت رژیم غذایی مناسب قرار گیرند تا جوجه‌های سالم و قوی بدهند و خودشان نیز در این دوران بیش از حد ضعیف نشوند
۵- دو قناری که دارای عیب مشترک می‌باشند نباید با یکدیگر جفت شوند.
۶- از نظر جثه باید هر دو یا یکی از جفتها دارای اندامی قابل ملاحظه باشد.
۷- برای جفتگیری از دو قناری با رنگهای مخالف یا متباین استفاده شود.
۸- قناریها باید کاملاً سالم و قوی باشند و اثری از کسالت و بیماری در آنها نباشد.
۹- دمای محیط برای جفتگیری بین 21 تا 25 درجه سانتیگراد باشد.
۱۰- بهترین موقع برای جفت کردن قناریها نیمه فروردین ماه است و حتی الامکان از اسفند ماه نباید زودتر جفتگیری انجام شود. اما اگر درجه حرارت اتاق قناریها ثابت باشد و آمادگی قناریها برای جفت‌گیری زیاد باشد باید هر چند روز هم از موعد جفت گیری زودتر باشد، از این عمل جلوگیری ننمود چون باعث خراب شدن و تولک رفتن قناری می‌شود.
۱۱- پرنده هایی را برای جفت انداختن انتخاب کنند که در رده های مختلف سنی قرار دارند. یک نر جوان را با ماده ای که یکسال دارد در و یا بر عکس جفت کنید .
۱۲- در حد امکان یکی از جفتها تجربه یک دوره جفتگیری موفق را داشته باشد. در صورت امکان از قناری ماده‌ای که سابقه بزرگ کردن جوجه را دارد استفاده کنید.
۱۳- مصرف برگ کاهو در زمان جفتگیری فراموش نشود.
۱۴- لانه تخمگذاری را روزچهارم یا پنجم در قفس بگذارید چون ممکن است قناری ماده تا زمان تخمگذاری چند بار لانه را بسازد و خراب کند و در نهایت خسته شده و لانه مناسبی نسازد و یا اینکه تخم بدون نطفه بگذارد.
۱۵- هفته‌ای یک بار و به مقدار کم هفت تخم در ظرف شصتی در اختیار جفتها و جوجه‌هایشان قرار گیرد.
۱۶- وقتی قناری ماده تخم گذاشت هر چه زودتر و به آرامی آنرا با تخم مصنوعی یا تخم بدون نطفه یا فاسد شده عوض کنید و این کار را تا آخرین تخم تکرار کنید وقتی قناری آخرین تخم را گذاشت تخمهای اصلی را به زیر قناری ماده برگردانید تا جوجه‌ها در فاصله زمانی کوتاهی از هم متولد شوند.
۱۷- هفته‌ای دو بار غذای تخم‌مرغی دراختیار جفتها قرار گیرد و به محض تولد جوجه‌ها هر روز از غذای تخم‌مرغی استفاده شود.
۱۸- از قناری خوش آواز جهت آموزش جوجه‌ها استفاده شود تا قناریهای خوش آوازی تکثیر شوند.
۱۹- از داروهای تقویتی این دوره به طور صحیح استفاده گردد.

پر ریزان (تولک):
پر ریزان را نمی‌توان به عنوان بیماری تلقی نمود بلکه پدیده ای است طبیعی که در آن پرهای قدیمی ریخته و توسط پرهای جدید جایگزین می‌شوند. اما پرنده در زمان تولک رفتن نسبت به بیماری‌ها بسیار ناتوان است. بروز بیماری نیز اختلالاتی در امر پرریزان بوجود خواهد آورد. پرنده در وضعیت پرریزان طبیعی آواز نمی‌خواند. پس از تعویض پرهای پوشش بدن پرهای کوچک عوض می‌شوند. هنگامی که پرهای پرواز در بالها و پرهای هدایت در دم نو گشتند پرنده شروع به تعویض پرهای بزرگ خود خواهد کرد. تولک رفتن در فاصله اواخر مرداد تا اوایل مهر ماه انجام می‌شود. پرنده باید ظرف مدت ۶ الی ۸ هفته پرهایش را کاملا تعویض نماید. در صورتی که این مدت زمان بطور محسوسی به درازا انجامد سوخت و ساز بدن پرنده صحیح انجام نگرفته و خلاصه ایرادی در امر نگهداری وجود داشته است. تنظیم و تصحیح این مسئله از امروز به فردا میسر نمی باشد. الگوی ریختن و درآمدن پرها به این صورت است که از ناحیه سر شروع شده و بعد گردن و تنه و پاها و بالاخره در آخر دم و بالها را شامل می‌شود. این امر پرواز پرنده را محدود کرده و یک بار اضافی بر روی متابولیسم بدن پرنده می‌باشد. بعضی وقت‌ها تولک رفتن بی موقع پرنده می‌تواند ناشی از قرار گرفتن پرنده در معرض گرمای شدید باشد. البته گاهی نیز به علت ترس و یا مصرف دانه‌های نامناسب بروز می‌کند. در این مواقع باید پرنده را از منابع گرمازا و رادیاتور‌ها دور نمود و غذای او را چک کرده تا از نظر ترکیب و کیفیت مناسب باشد.

تغذیه زمان تولک:
لازمه پرریزان منظم و نرمال تغذیه صحیح و متنوع توام با ویتامین‌ها و املاح معدنی و مواد دیگر است. اما به هر صورت می‌توان پرنده را برای پشت سر گذاردن پر ریزان بد و ناقص کمک کرد. برای این منظور میتوانید از موادی نظیر آویزانول (Avisanol) و ویتالینوکوئل (Vitalinoquell) و یا داروهای تقویتی دیگر مخصوص تولک رفتن استفاده کرده و به آب و خوراک آنها اضافه نمایید. همچنین غذاهای آماده و مناسبی برای جایگزین شدن سریع پرها در بازار‌های بین المللی موجود است که می‌توان تهیه و مصرف نمود. جهت تقویت پرنده می‌توان روزانه یک قطره روغن ماهی به غذای او اضافه نمود. ولی باید توجه داشت که مقدار دانه آغشته به روغن آنقدر کم باشد که در طی ۱۲ الی ۲۴ ساعت مصرف شود.
همچنین میزان کمی ویتامین E نیز به جیره اضافه شود تا دچار اختلالات تولیدمثلی نشود. در عین حال باید مراقب بود تا مبادا پرنده بیش از حد چاق شده و زیر پوست شکم و بالطبع سایر نواحی بدن چربی ذخیره شود. ممکن است پس از هربار تولک رفتن پرنده قدرت و میزان خواندنش کمتر شود که در این رابطه کار اساسی نمیتوان انجام داد. بجز اینکه رژیم غذایی او چک شده تا بیش از حد چرب یا پر انرژی نبوده و باعث چاق و تنبل شدن پرنده پرنده نگردد.
بطور کلی وقتی پرنده‌ها تولک می‌روند یک سری فعل و انفعالات سوخت و سازی (آنابولیکی و متابولیکی) در بدن به وقوع می‌پیوندد که در اکثر موارد موجب می‌شود ضایعات جزیی موجود در اندام‌های مختلف بدن برطرف شده و اندام‌ها و عضو‌های بدن با تجدید قوای دوباره شروع به فعالیت کنند. شاید تا حدودی بتوان آن را به روند خزان درختان در فصل پائیز و رویش مجدد در ابتدای بهار تشبیه کرد. البته شدت تغییرت در دوران لک در حد تغییرات درختان به هنگام خواب زمستانی نیست ولی تا حدودی غیر فعال شدن و فعالیت مجدد دستگاه تولید مثلی پرنده در طی دوران لک مشابه با روند خزان درختان می‌باشد. به عبارتی همانطور که درخت برگ آفت زده و ناتوانش را با برگ‌های سالم و جوان تعویض میکند پرنده نیز در ظاهر پرهای شکسته و کهنه خود را با پرهای جدید و سالم تعویض می‌کند. در حین این روند سلولهای فرسوده و ناتوان دستگاه تناسلی نیز از بین رفته و بعد از لک توسط سلول‌های جدید و جوان فعال جایگزین می‌شوند. بدین ترتیب اگر ضایعات جزیی در دستگاه‌های مختلف بدن از جمله دستگاه تناسلی موجود باشد در طی دوران لک از بین می‌رود.

چند نکته مهم
۱- بهترین زمان برای خریدن قناری برای جوجه کشی و ازدیاد نسل پاییز است .
۲- الزاما باید جفت‌ها حداقل شش هفته قبل از اغاز دوره جفت گیری انتخاب و آماده بهره برداری
شود. در طول این مدت جفت‌ها در عین حال قادر خواهند بود تا خود را با آب و هوا و شرایط
محیطی موجود وقف داده و با آرامش خاطر جفت‌گیری کنند.
۳- قناری داران با تجربه ترجیح می‌دهند پرنده هایی را جهت جفت‌گیری به کار گیرند که در رده مختلف سنی قرار دارند. مثلا یک نر جوان با ماده‌ای که متجاوز از یک سال عمر کرده است را با هم قرار می‌دهند و یا بالعکس. چون تجربه‌ای که پرنده سالخورده داره موجب میشه تا مراحل جفت‌گیری به آسانی طی شود.
۴- به طور معمول می‌توان دو جوجه کشی در سال را حد طبیعی دانست.
در هنگام خرید برای شناسایی جنس و قدرت باروری پرنده:
پرنده را گرفته و با دهان به پرهای ناحیه شکم قناری بدمید یک پرنده سالم نر که آمادگی لازم برای جفت‌گیری را داشته باشد دارای زائده خاصی (spike) در اطراف کلوآک یا ناحیه مقعدی cloaca است که این زائده به صورت یک برجستگی در پرنده آماده برای جفت‌گیری به وضوح دیده می‌شود. ناحیه شکمی کمی فرو رفته بوده و دارای رنگ گوشت طبیعی می‌باشد.
چنانچه روده‌ها متورم بوده و به وضوح در زیر پوست قابل رویت باشد (احتمالا به رنگ قرمز و ملتهب) می‌توان یقین حاصل نمود که پرنده بیمار است. استخوان جناغی باید کاملا به وسیله عضلات جانبی در میان گرفته شده باشد و با تماس نوک انگشتان باید احساس شود که تمامی ناحیه سینه پر و فاقد حفره و فرو رفتگی باشد. چنانچه استخوان جناغ به صورت یک استخوان تیز بیرون زده باشد نشانه بارزی از لاغری مفرط پرنده است که چنین پرنده‌ای را می‌توان بیمار و نامناسب تشخیص داد.
بدن پرنده ماده تا حدی کشیده‌تر بوده و ناحیه مقعد یا کلوآک آن به واضحی پرنده نر نیست چنانچه در ناحیه مزبور برجستگی دیده شود بیشتر متوجه دم پرنده است.
 

اطلاعات عمومی بلدرچین

 

اصول پرورش بلدرچین

 

مقدمه :
پرورش بلدرچین بدلیل کوچک بودن جثه پرنده و امکان پرورش چند صد قطعه آن در یک فضای کوچک و سرمایه‌گذاری اندک جهت تامین وسایل و تجهیزات پرورش از جایگاه بالقوه‌ای برخوردار می‌باشد.
نظر به اینکه مدت پرورش بلدرچین تا زمان کشتار 6 هفته بطول می‌انجامد لذا مقدار مصرف دان در این مدت نیز به تناسب کم خواهد بود. بهمین جهت بحران های اقتصادی در پرورش بلدرچین تاثیر چندانی نخواهند داشت. علاوه بر این پرورش تجاری بلدرچین در شرایط روستایی از جایگاه ممتازی برخوردار می‌باشد. ولی به دلیل آزاد پرواز بودن این پرندگان نگهداری آنها در اماکن سربسته مناسب و بهتر می‌باشد.
گوشت بلدرچین بعلت پائین بودن چربی و کلسترول آن در مقایسه با سایرمنابع پروتئین حیوانی از ویژگی و جایگاه خوبی برخوردار می‌باشد.

 

محصولات:
بلدرچین سالانه در حدود 300- 250 عدد تخم می‌گذارد. وزن هر یک از تخمهای بلدرچین مابین 9 الی 12 گرم می‌باشد. شکل تخم کروی رنگ پوسته آن از قهوه‌ای سیر تا آبی و سفید متغیر بوده و دارای رنگدانه‌های سیاه و آبی است. تخم بلدرچین در مقایسه با تخم‌مرغ از نظر آهن و فسفر غنی و دارای طعم شبیه تخم‌مرغ می‌باشد و بصورت آب پز، سرخ کرده سرو می‌شود. سن کشتار 6 - 5 هفتگی، وزن زنده 150 - 120 گرم و وزن لاشه 115- 105 گرم می‌باشد که در صورت اصلاح نژاد، تولید گوشت این حیوان می‌تواند افزایش یابد. گوشت بلدرچین نرم، تیره و لذیذ بوده و همانند گوشت مرغ بدلخواه شخص در پخت غداهای مختلف استفاده می‌شود. قبل از بسته بندی، عضلات سینه استخوان گیری می‌شود. ولی ران همانطور با استخوان بسته بندی و در مراکز عرضه به فروش می‌رسد . گوشت بلدرچین سرشار از ویتامین های B1-B2-B6 ، مواد معدنی، اسیدهای چرب و اسیدپانتوتنیک می‌باشد.

پرورش بلدرچین:
افرادی که علاقمند به پرورش بلدرچین جهت نولید گوشت باشند باید جوجه‌‌های آن را خودشان تولید و تکثیر نمایند. زیرا محلی در ارتباط با تولید انبوه جوجه بلدرچین و یا کارخانه جوجه‌کشی ویژه بلدرچین فعلا وجود ندارد. جهت ایجاد تاسیسات مربوط به پرورش بلدرچین نیز محلی را که دارای آب، برق و راه مناسب است انتخاب کنند. همچنین دارای امکانات لازم نسبت به حمل محصولات تولیدی به بازار باشند و از طرفی به دلیل ایجاد بوی نامطبوع در محلی خارج و دور از محل سکونت پرورش داده شود. به همین دلیل نیاز به ایجاد سالن‌های جداگانه جهت پرورش مولدین و جوجه‌ها می‌باشد.
سمت و سوی سالن‌ها از نظر آفتابگیر بودن مهم و با اهمیت می‌باشد مثلا در مناطق گرمسیر قسمت طولی سالن‌ها باید در جهت شرق و غرب ساخته شود. اگر سایبان ساختمان هم مقداری طولانی در نظر گرفته شود از افزایش دمای داخل سالن در فصل تابستان کاسته خواهد شد زیرا در این فصل خورشید مدار عمودی را طی می‌کند. اما در مناطق سردسیر طول سالن در جهت شمال و جنوب ساخته می‌شود با این کار سالن‌ها در فصل زمستان آفتاب گیر خواهند بود.
مکانهای بادگیر، ارتفاعات و کنار دریا محلی مناسب برای پرورش بلدرچین محسوب نمی گردد. داخل سالن پرورش بر اساس برنامه و نحوه پرورش (داخل قفس و یا کف سالن )، ظرفیت جوجه‌ریزی در نظر گرفته شده و سرمایه موجود پرورش دهنده و. .. آماده سازی می‌گردد.
اگر پرورش در کف سالن مد نظر باشد از بستر استفاده می‌شود در این سیستم ارتفاع بستر در فصل تابستان 5 -3 سانتیمتر و در فصل زمستان 8 - ۵ سانتیمتر در نظر گرفته می‌شود و با کاه، تراشه نجاری، پوسته برنج و یا خاک اره می‌پوشانند.
درجه حرارت مطلوب در پرورش بلدرچین بالغ مابین 27 - 21 درجه سانتی گراد می‌باشد. سیستم نگهداری در قفس نیز متداول می‌باشد که کف قفس را می‌توان در اندازهای مختلف ( 25* 15، 20 * 15، 15 * 15 ) انتخاب کرد اما ارتفاع باید بین 17 - 15 سانتی متر باشد. در قفس‌هایی با ابعاد ذکر شده می‌توان 4 - 2 بلدرچین نگهداری کرد. در ابعاد کوچک یک نر و یک ماده، اما در ابعاد بزرگ بازاء 3 -2 بلدرچین ماده یک بلدرچین نر مناسب می‌باشد.
در قفس های سیستم آپارتمانی، جهت جمع آوری فضولات، قسمت تحتانی هر قفس با کف فلزی پوشانده می‌شود، فضولات جمع شده یا بصورت اتوماتیک و یا بصورت دستی تخلیه و پاک‌سازی می‌شود. در قفس‌های کالیفرنیایی، مدفوع مستقیما به کف سالن ریخته و در آنجا جمع می‌شود فضولات تولید شده به صورت مستمرتخلیه می‌شود.
شبکه‌های کف قفس در هر نوع آن باید به ابعاد 5/1* 1 سانتی متر و شبکه سقف و دیواره‌ها 4 *5/2 و یا 5 * 2 سانتی متر بهتر است باشد. جهت سرازیر شدن تخم‌ها، کف باید با زاویه 15 درجه ساخته شود و به منظور جلوگیری از شکستن تخم‌ها در اثر برخورد با جدار شبکه فلزی، سرتاسر شبکه محل تجمع تخم‌ها با ابر پوشانده شود. این عمل در جلوگیری از شکسته شدن تخم‌ها بسیار مفید می‌باشد. پرورش بلدرچین بصورت گروههای بزرگ نیز در داخل قفس امکان پذیر می‌باشد، اما تراکم آنها نباید از 50 قطعه بیشتر باشد.
در این روش ابعاد مختلف قفس بر اساس تعداد بلدرچین بشرح ذیل میباشد:
بازاء هر 25 قطعه بلدرچین = 30*60*60
بازاء هر 50 قطعه بلدرچین = 30*120*60
بمنظور کنترل و جلوگیری از امکان جست و خیز و پرواز و ایجاد زخم ارتفاع قفس‌ها نباید بیشتر از cm۳۰ باشد.

تولیدمثل بلدرچین :
جهت اینکار غالبا از دستگاههای جوجه‌کشی استفاده می‌شود، البته بلدرچین در کوتاه‌مدت به بلوغ جنسی می‌رسد. جنس ماده در 42 روزگی شروع به تخم گذاری و در بلدرچین نر از36 روزگی تولید اسپرم می‌کند و اگر بازاء 3 – 2 ماده باید یک نر در نظر گرفته شود شانس نطفه‌دار بودن تخم‌ها افزایش می‌یابد. جهت تکثیر و تولید مثل از بلدرچین مادر و تخم های بدست آمده از آن نیز می‌توان بهره جست.
بلدرچین های مادر در روزهای 56- 60 به اوج تخمگذاری خود می‌رسد و در صورت افزایش مدت زمان روشنایی از فروردین لغایت شهریور 100- 50 تخم می‌گذارند پس از این مدت وارد تولک 5/1 ماهه می‌شوند. در پرورش مدرن و در شرایط صنعتی در طول سال از یک قطعه بلدرچین 300 – 250 تخم برداشت می‌شود.
شرایط ایده‌ال نوردهی و ایجاد روشنایی در سا لن 18 – 14 ساعت در روز می‌باشد. در انتخاب تخم‌ها جهت استفاده در جوجه‌کشی باید به نکاتی همچون پاکیزگی، سالم بودن و وزن تخمها توجه نمود. اگر مجبور به ذخیره تخم‌های بدست آمده از مادران مولد باشیم باید در شرایط مناسب یعنی در دمای
18 – 16 درجه سانتی گراد و رطوبت 80 – 75% نگهداری کرد . اگر تعداد تخم تولید شده کمتر از ظرفیت ماشین جوجه‌کشی باشد می‌توانیم تخم های بدست آمده را تا 15 – 10 روز در شرایط محیطی فوق الذکر ذخیره و نگهداری نمائیم.
تخم‌ها در روی راک به طور افقی یا بشکلی که نوک تیز آن در قسمت پائین قرارگیرد گذاشته می‌شود، درصورتی که تخم بلدرچین بیشتر از یک هفته جهت جوجه‌کشی ذخیره و نگهداری شود باید هر روز با جابجا نمودن، وضعیت آنها را تغییر داد.
در تولید جوجه بلدرچین توسط ماشین جوجه‌کشی رعایت 4 شرط دما، رطوبت و تهویه مناسب و جابجا کردن الزامی است.
دمای ماشین جوجه‌کشی بایستی 5/37 درجه سانتی گراد باشد اما دو روز آخر درجه حرارت ماشین جوجه‌کشی کاهش داده می‌شود.
در 14 روز اول تخم‌های داخل ستری بلافاصله هر 4 – 2 ساعت یکبار و یا حداقل روزی 5 بار جابجا می‌شوند. اگر این کار توسط دستگاه و به صورت اتوماتیک باشد بازاء هر یک ساعت یکبار انجام خواهد گرفت و در دو روز آخر تخم‌ها به هچری انتقال داده می‌شوند.
تخمهای بلدرچین بعد از 18 – 17 روز هچ می‌شوند. تعداد جوجه‌های هچ شده بازاء هر یکصد تخم راندمان هچ را مشخص می‌کند. تعداد تخم‌های بارور بازاء هر یکصد تخم نیز میزان باروری را تعیین می‌کند. بهترین موقع تعیین درصد ( باروری و راندمان هچ )در زمان انتقال تخم‌ها از ستری به هچری می‌باشد.
 

تعیین ظرفیت دستگاه جوجه‌کشی و محاسبه اندازه گله مادر:
اگر فرضا بر اساس ارزیابی‌های بعمل آمده نیاز بازار به 1000 قطعه بلدرچین در هفته برآورد و مشخص شود، باید 10% افزون بر نیاز بازار بلدرچین تولید و عرضه نمود. زیرا تلفات 10 – 5% جوجه‌ها را در طول پرورش نباید فراموش نمود به همین منظور جهت تامین 1000 قطعه جوجه بلدرچین در هفته باید با در نظر گرفتن 90% میزان باروری تخم 80 % میزان هچ به تعداد متوسط 1550 عدد تخم نیاز می‌باشد.
با این حساب بایستی روزانه 225 عدد تخم از گله مادر تولید و پس از یک هفته ذخیره کردن به دستگاه جوجه‌کشی منتقل می‌نمائیم. اگر میزان بارور بودن 1550 عدد تخم های جمع آوری شده در طول هفته که در داخل ماشین جوجه‌کشی گذاشته شده‌اند را 90% تخمین بزنیم. در روز پانزده تعداد 1400 – 1376 عدد تخم بارور از ستری به قسمت هچری منتقل خواهد شد. بهمین منظور ظرفیت هچری باید به اندازه 1400 عدد تخم در نظر گرفته شود از طرف دیگر چون هفته ای یکبار تخم‌ها جمع‌آوری و داخل دستگاه گذاشته می‌شود ظرفیت ستری را باید دو برابر آن در نظر گرفت. همچنین جهت تکمیل ظرفیت دستگاه در هفته یعنی جمع آوری و ذخیره 250 عدد تخم در روز به پرورش
360 – 350 قطعه بلدرچین مادر نیاز می‌باشد. اگر در هر قفس یک نر و یک ماده پرورش دهیم باندازه تعداد ماده به بلدرچین نر نیاز داریم.
ارقام ذکر شده در فوق بر اساس 90% باروری و 80% توان هچ و 70% تولید تخم محاسبه گردید. شایان ذکر اینکه کسب ارقام ذکر شده در تولید بسیار مشکل و در حین حال مطلوب می‌باشد.

نگهداری و پرورش جوجه‌ها :
جوجه‌ها یا در دستگاه های چند طبقه مادر مصنوعی و یا در کف سالن پرورش داده می‌شوند. دمای محل باید در اوایل پرورش 36 – 35 درجه سانتی گراد باشد. سپس حرارت سالن بازاء هر هفته 3 درجه سانتی گراد کاهش می‌یابد اما به هیچ وجه نباید دمای سالن به کمتر از 22 دجه سانتی‌گراد کاهش یابد. پرورش در قفس های بزرگ کف شبکه‌ای نیز امکان پذیر است. جهت جلوگیری از نوک زدن یا کانی بالیسم انجام نوک چینی و کاهش شدت نور سالن و یا آویزان نمودن دسته‌های یونجه خشک مفید می‌باشد 20 عدد بلدرچین سه هفتگی را می‌توان در فضای به وسعت 30*30 سانتی متر جا داد. پس از گذشت 5 هفته بلدرچین‌ها به قفس‌های مخصوص تخم گذاری منتقل می‌گردد. اگر پرورش درکف سالن در نظر گرفته شود باید قوطی های ویژه بلدرچین تهیه شود. داخل قوطی های تخمگذاری بایستی کاه یا علف گذاشته شود.
تامین روشنایی داخل سالن در هفت روز اول 5 – 2 لامپ بصورت 24 ساعت و 40 – 8 روز بعدی طول طبیعی روز و یا 8 ساعت با 2 لامپ، بعد از 41 روز 16 ساعت با 2 لامپ مناسب می‌باشد. رنگ پرهای قسمت بالایی سینه و گردن در بلدرچین نر بالغ قهوه ای مایل به قرمز و در ماده‌ها رنگ خاکستری با خالهای سیاه تزئین شده است.

تغذیه بلدرچین:
جوجه بلدرچین سریع رشد می‌کند به همین منظور در جیره مراحل اولیه پرورشی باید 28 – 25% پروتئین داشته باشد، سه هفته اول از جیره شروع یا پیش دانه استفاده می‌شود در این دوره نیاز 3000- 2600 کیلو کالری انرژی می‌باشد معمولا در 3 هفته اول پرورش از جیره غذایی پر انرژی با میزان پروتئین بالای جوجه بوقلمون استفاده می‌کنند.

 

 

 

اهم بیماریهای بلدرچین :
زخم روده : بیماری ویژه بلدرچین می‌باشد، التهاب و زخم در روده ایجاد می‌شود، بلدرچین به این بیماری بسیار حساس می‌باشد میزان ابتلاء در جوجه بلدرچین 100- 15% می‌باشد. در گله‌های مادر کمتر دیده می‌شود. عامل بیماری یک نوع باکتری بی‌هوازی می‌باشد. سرایت بیماری از طریق مدفوع صورت می‌گیرد. مبتلایان روز بروز ضعیف و لاغر می‌شوند اسهال از علایم بارز و عمومی می‌باشد، مدفوع آبکی و برنگ سفید و پرهای ژولیده، بیحالی و خواب آلودگی از دیگر علایم بیماری محسوب می‌گردد.
سالمونلا پولوروم: تلفات بیشتر در هفته دوم و سوم پرورش مشاهده می‌شود. در سنین بالا علایم بالینی حاد محسوس نیست اما تولید تخم، میزان باروری و هچ کاهش می‌بابد. انتقال بیماری از طریق تخم صورت می‌گیرد.
از دیگر بیماریهای باکتریایی بلدرچین می‌توان وبای مرغان ( پاستورلوزیس ) بوتولیسم، عفونت کیسه زرده را نام برد.
در راس بیماریهای ویروسی کریزا، آنتریت ویروسی، بیماری طحال مرمری و آبله قرار دارد.
کوکسیدیوز از جمله بیماریهای تک‌یاخته در بلدرچین می‌باشد، این بیماری در بلدرچین‌هایی که در کف سالن پرورش داده می‌شوند بیشتر دیده می‌شوند.
در بیماری کوکسیدوز علایمی نظیر بی اشتهایی، کز کردن و ژولیدگی پر و اسهال خونی قابل رویت است. در بیماری هیستومونیازیس نیز علایم بی اشتهایی و خردلی بودن رنگ مدفوع دیده می‌شود.
پیشگیری و کنترل :
بلدرچین در مقابل بیماری‌ها در مقایسه با سایر پرندگان زیاد حساس نمی باشد. ولی احتیاطات لازم از نظر کنترل و پیشگیری را بایستی مدنظر داشت. لذا رعایت موارد ذیل در پرورش بلدرچین مفید می‌باشد:
 

•  مکان پرورش بایستی دور از حضور سایر پرندگان باشد.

•  تلفات بلافاصله جمع آوری و با رعایت اصول بهداشت و قرنطینه دفن و یا سوزانده شود.

•  کف سالن را باید همیشه خشک نگه داشت.

•  آبخوری‌ها هر روز شستشو شوند.

•  بلدرچین‌های بیمار باید از سالم جدا شوند.

•  تردد و ورود و خروج به داخل سالن پرورش با رعایت شرایط بهداشتی و تحت کنترل باشد.

•  از بستر سالم و بدون کپک و هر گونه آلودگی استفاده شود.

•  کلیه وسایل و ملزومات مورد استفاده در سالن های پرورش قبل از استفاده شستشو و ضدعفونی شوند.

•  قبل از جوجه‌ریزی جدید سالن‌ها شستشو و ضدعفونی شوند.

 

اطلاعات عمومی جوجه و مرغ

 

دوره جوجه‌کشی در ماکیان
انواع ماکیان	دوره جوجه‌کشی (روز)	انواع ماکیان	دوره جوجه‌کشی (روز)
مرغهای بومی	20 - 19	بوقلمون	30-28
مرغهای نژاد متوسط	21	غاز	31- 28
مرغهای نژاد سنگین	23-21	اردک	29- 27
مرغهای نژاد سبک	21- 20	کبوتر	18-16

 

مراحل تکامل اعضای جنین
مرحله	رشد اعضای بدن
روز اول	تشکیل جنین، ظهور لوله‌های اولیه، ستون فقرات، اغصاب، سر و چشم
روز دوم	تشکیل قلب و گوش و شروع ضربان قلب
روز سوم	تشکیل بینی، بالها و پاها
روز چهارم	تشکیل زبان
روز پنجم	تشکیل دستگاه تناسلی و تمایز جنسی
روز ششم	تشکیل و شکل گرفتن منقار و پنجه‌ها
روز هفتم	تشکیل پرها
روز دهم	تشکیل منقار
روز سیزدهم	شروع به رشد پنجه‌ها و فلسها
روز چهاردهم	قرار گرفتن جنین در موقعیت اصلی خود در داخل تخم‌مرغ (سر به طرف قسمت بزرگ تخم‌مرغ قرار می‌گیرد)
روز شانزدهم	جذب کامل سفیده
روز هفدهم	کاهش مایع آمنیون
روز نوزدهم	ورود کیسه زرده به حفره بدنی
روز بیستم	جنین همه فضای تخم‌مرغ به جز کیسه هوا را پر می‌کند و سر زیر بال راست قرار می‌گیرد. در اثر انقباض ماهیچه گردن و زائده منقار بالا پوسته سوراخ می‌شود.
روز بیست و یکم	خروج جنین از تخم

 

ویژگی‌های تخم‌مرغ مناسب جهت جوجه‌کشی
1) نطفه‌داری:
تخم‌مرغ نطفه‌دار شامل تخم‌مرغی می‌شود که اسپرم و تخم در ناحیه شیپور با هم ترکیب شده باشند.
این مورد در نژادهای سبک مثل لگهورن حدود90% و در نژادهای سنگین حدود80% است.
عوامل موثربرنطفه‌داری
مرغها وخروسهای مولد:
توجه در انتخاب مرغها و خروسهای مولد حائز اهمیت می‌باشد. باید از خروسهای جوان استفاده کرد تا به اندازه کافی فعال باشند و به اندازه کافی اسپرم تولید کنند ،جهت استراحت کافی خروسها باید از آنها به طور متناوب استفاده نمود زیرا قدرت باروری خروسها از سال دوم به بعد کاهش می‌یابد.
در نژادهای سبک به ازای هر 15 مرغ یک خروس، در نژادهای سنگین به ازای هر 8 تا10مرغ یک خروس در نژادهای دو منظوره به ازای هر12 مرغ یک خروس به کار می‌رود.
تغذیه گله:
کمبود برخی ویتامینها به خصوص A وE و پروتئین جیره باعث کاهش نطفه‌داری می‌شود.
شرایط آب و هوایی:
از عوامل موثر در تولید اسپرم می‌باشد. در هوای سرد به علت یخ زدن تاج خروس میزان تولید اسپرم کاهش می‌یابد، از این روبرای جلوگیری از این مشکل تاج خروس را قطع می‌کنند. هوای گرم نیز منجر به کاهش تولید اسپرم می‌شود، همچنین در هوای بسیار گرم جمع آوری تخم‌مرغ جهت جوجه‌کشی صورت نمی پذ یرد.
نور:
نور کافی در سالنهای پرورش ازجمله عوامل موثر بر نطفه‌داری می‌باشد. نور با تاثیر بر ترشح هورمونهای هپوفیز موجب رشد بیضه‌ها و افزایش تولید اسپرم می‌شود.
تولید تخم‌مرغ:
با افزایش میزان تخمگذاری، درصد نطفه‌داری نیز افزایش می‌یابد.
سن مرغ:
در اوایل تخمگذاری، اندازه تخم‌مرغها کوچک و میزان نطفه‌داری پایین است و در طول دوره تخمگذاری با افزایش وزن تخم‌مرغ درصد نطفه‌داری نیز افزایش می‌یابد. در مرغهای جوان درصد نطفه‌داری پایین است و با افزایش سن نیز درصد نطفه‌داری کاهش می‌یابد.
- نژاد:
نطفه‌داری در نژادهای گوناگون متفاوت می‌باشد.
معمولا در نژادهای سنگین به دلیل تمایل کمتر برای جفتگیری میزان باروری کمتر از نژادهای سبک است.
- روش‌های جفتگیری:
خویش جفتی اثر منفی بر میزان نطفه‌داری دارد. در نتیجه با افزایش همخونی نطفه‌داری کاهش می‌یابد و آمیخته‌گیری منجر به افزایش میزان نطفه‌داری می‌شود. میزان نطفه‌داری در جفتگیری گله‌ای بیش از سایر روشها از جمله جفتگیری لانه‌ای و تجربی است.

2) شکل ظاهری تخم‌مرغ:
از جمله عوامل موثر در جوجه‌کشی می‌باشد. از این رو رعایت نکات زیر در این زمینه ضروری است:
- اندازه:
تخم‌مرغهای جوجه‌کشی باید اندازه متناسب داشته باشند یعنی در حقیقت نه خیلی بزرگ و نه خیلی کوچک باشند.
- وزن:
وزن مناسب جهت تخم‌مرغهای جوجه‌کشی 60-50 گرم می‌باشد که در نژادهای سنگین بیشتر است.
- اختلالات شکل ظاهری:
از به کار بردن تخم‌مرغهای با ظاهر غیرطبیعی (کشیده ـ گرد ـ موج دار) باید اجتناب گردد. این امر در زمینه اصلاح نژاد برای جلوگیری از به وجود آمدن تخم‌مرغهای غیرطبیعی از جوجه‌های حاصله موثر می‌باشد.
- ضخامت پوسته:
تخم‌مرغهای دارای پوسته بسیار ضخیم و نازک مناسب جوجه‌کشی نیستند. نازک بودن پوسته منجر به تبخیر آب بیشتر و کاهش درصد جوجه در آوری می‌شود، از طرفی در این حالت کلسیم کافی برای رشد جنین تامین نمی گردد. ضخیم بودن پوسته سبب بوجود آمدن مشکل در زمان خروج جوجه از تخم می‌شود.
- اختلالات تخم‌مرغ:
تخم‌مرغهایی که سفیده غلیظ‌تری دارند و یا زرده آنها رنگی‌تر می‌باشد به علت همراه داشتن میزان مواد غذایی بیشتر جهت رشد و نمو جنین درصد جوجه درآوری بیشتر دارند.

3) ذخیره سازی تخم‌مرغهای قابل جوجه‌کشی:
تخم‌مرغها پس ازجمع آوری بلا فاصله در ماشینهای جوجه‌کشی قرار نمی گیرند بلکه مدتی نگهداری می‌شوند و یکباره به ماشین جوجه‌کشی منتقل می‌شوند.
از جمله عوامل موثر بر نگهداری تخم‌مرغ موارد زیر می‌باشد:
- حرارت:
دمای مناسب محل نگهداری تخم‌مرغ حدود15- 10 درجه می‌باشد و در این دما امکان نگهداری تخم‌مرغ برای یک هفته فراهم است. به دنبال افزایش زمان نگهداری دمای محیط را باید اندکی کاهش داد. البته افزایش مدت زمان نگهداری منجر به کاهش جوجه درآوری می‌شود. شایان ذکر است اگر دمای محیط بیش از 21درجه سانتی گراد باشد رشد جنین آغاز شده و به علت عدم مناسب بودن شرایط رشد پس از مدتی متوقف می‌گردد و جنین از بین می‌رود.
- رطوبت:
رطوبت نسبی در اتاقهای نگهداری تخم‌مرغ حدود 80-75% می‌باشد. کاهش میزان رطوبت منجر به تبخیر آب داخل تخم‌مرغ و در نتیجه کاهش میزان جوجه در آوری می‌شود.

4) وضعیت قرار گرفتن تخم‌مرغها:
تخم‌مرغها در محل نگهداری به صورتی قرار می‌گیرد که قسمت پهن تخم آنها رو به بالا باشد. البته طی زمان نگهداری باید تخم‌مرغها را روزی چند بار چرخاند، زیرا عدم توجه به این موضوع منجر به چسبیدن جنین به پوسته و کاهش جوجه در آوری می‌باشد.

5) حمل و نقل تخم‌مرغهای جوجه‌کشی:
عمل نقل و انتقال تخم‌مرغها باید با احتیاط کامل صورت گیرد.
عدم توجه به این موضوع و وجود تکانهای شدید ضمن حمل و نقل ممکن است منجر به پاره شدن کیسه‌های هوایی و یا ایجاد تغییراتی در داخل تخم‌مرغ و به دنبال آن کاهش جوجه در آوری شود. از این رو باید با قرار دادن قسمت پهن تخم‌مرغ به طرف بالا باید در بسته‌بندیهای مناسب حمل شوند.
سالنهای جوجه‌کشی
سالن جوجه‌کشی شامل قسمتهای زیر می‌شود:

• اتاق دود دادن

 

• اتاق درجه بندی

 

• اتاق نگهداری تخم‌مرغ

 

• اتاق شستشو

 

• اتاق انکوباتور(ستر)

 

• اتاق هچر

 

• اتاق نگهداری جوجه

 مراحل جوجه‌کشی
1) ستر: در کارخانه‌های جوجه‌کشی 18روزاول ( ازساعت 440-0) تخم‌مرغها رادرداخل دستگاه ستر (تخم‌مرغ‌گیر) که دمای آن2/37 ورطوبت آن60% است قرار می‌دهند.
در دستگاه ستر چهار عامل باید مورد توجه قرار گیرد:

• دما

دمای مناسب برای جوجه‌کشی به طور متوسط معادل 38-37 درجه می‌باشد. کاهش دما منجر به دیرتر خارج شدن جوجه‌ها از تخم‌مرغ می‌شود و افزایش آن منجر به زودتر خارج شدن جوجه‌ها از تخم‌مرغ می‌گردد. درجه حرارت مناسب درماشینهای مختلف تا حدودی متفاوت می‌باشد.

•  رطوبت

رطوبت دمای موجود در ماشینهای جوجه‌کشی سبب تبخیر آب از تخم‌مرغها و تلفات جنین می‌شود. از این روتوجه به رطوبت مناسب از اهمیت بسیاری برخوردار است. از طرفی کاهش رطوبت ماشینهای جوجه‌کشی منجر به افزایش تبخیر و وسیع تر شدن کیسه‌های هوایی داخل تخم می‌شود. در نتیجه نوک جوجه زود تر به اطاقک هوا می‌رسد. همچنین افزایش رطوبت نیزمنجر به وسعت دیر بهنگام کیسه هوا شده و جوجه در این زمان قادر به تنفس نخواهند بود. رطوبت ماشینهای جوجه‌کشی به دمای آنها و سرعت تهویه بستگی دارد.

• تهویه

طی دوره جوجه‌کشی اکسیژن مورد نیاز جنین توسط منافذ موجود در پوسته تخم‌مرغ تامین می‌شود. دی‌اکسیدکربن نیز از همین منافذ خارج می‌گردد. میزان اکسیژن مورد نیاز جهت رشد جنین حدود21% می‌باشد. به ازای هر1% کاهش میزان اکسیژن 5%میزان جوجه‌دهی کاهش می‌یابد. همچنین عدم خروج دی‌اکسیدکربن و تجمع آن در اطراف تخم‌مرغها منجر به کاهش درصد جوجه درآوری می‌شود. چنانچه غلظت دی‌اکسیدکربن به 5% برسد درصد جوجه درآوری به صفر خواهد رسید. حداکثر میزان افزایش غلظت دی‌اکسیدکربن ماشینهای جوجه‌کشی 5%می باشد. تهویه مشابه سالنهای پرورش اعمال می‌گردد وچون اکسیژن احتیاج است ودی‌اکسیدکربن دفع می‌گردد در نتیجه در زمستان گرم ودر تابستان باید سرد باشد.در جوجه‌کشی فشار مثبت در تهویه مطلوب تر است و جهت تهویه از سمت تمیزترین قسمتها (سترها) به آلوده‌ترین بخش (اتاق شستشو) می‌باشد. بین قسمتهای مختلف درها دوطرفه هستند و از هر طرف قابل بازشدن می‌باشد. اگر تهویه در قسمتهای مختلف به صورت مجزا انجام شود مطلوبتر می‌باشد.

• چرخش تخم‌مرغها

نحوه قرار گرفتن تخم‌مرغها به صورتی است که قسمت پهن آنها به طرف بالا باشد، درغیر این صورت سر جوجه در قسمت باریک قرار می‌گیرد و قادر به تنفس نبوده وازبین می‌رود.چرخاندن تخم‌مرغها عملی است که در جوجه‌کشی طبیعی توسط خود مرغ انجام می‌شود وعدم توجه به آن منجر به کاهش جوجه درآوری می‌شود زیرا جنین به پوسته تخم چسبیده و تلف می‌شود. همچنین نزدیکی نطفه به پوسته باعث افزایش تبخیر آب از جنین می‌شود. عمل چرخاندن موجبات گرم شدن یکنواخت تخم‌مرغها را نیز فراهم می‌کند. این عمل چندین بار در طی روز انجام می‌گیرد و توسط میله‌ای که در زیر صفحه تخم‌مرغ قرار دارد صورت می‌پذیرد. تعداد دفعات چرخش در طی روز حداقل 6-4 بار و در ماشینهای بزرگ جوجه‌کشی هر 2ساعت یکبار انجام می‌شود.
2) هچر:
سه روز باقی مانده، یعنی از روز 21-19 تخم‌مرغها را در داخل دستگاه هچر (جوجه‌گیر) قرار می‌دهند که دمای آن5 /37 درجه و رطوبت آن 75% است.
در دستگاه هچر از سه عامل از عوامل چهارگانه مذ کور در ستر مورد توجه می‌باشد:

• دما

 

• رطوبت

 

• اکسیژن

علت رطوبت بیشتر در دستگاه هچر به این علت است که بعد از روز 19جنین تنفس دارد ودی‌اکسیدکربن و آب ترکیب شده و منجر به شکستگی پوسته‌ها می‌شوند.همچنین جنین در روز 19مقداری از کلسیم پوسته را برداشت می‌کند ( 120میلی گرم در طول 21روز) .
در طی دوره 21روزه جوجه‌کشی تخم‌مرغها 18 روز در ستر و 2 روز در هچر قرار دارند، ازاین رو نسبت دستگاه ستر به هچر باید 1به 6باشد.در این صورت اگر هر روز بخواهیم تخم‌مرغها را ست کنیم،بعضی روزها هچر خالی می‌شود به همین دلیل هر سه روز یکبار تخم‌مرغها را ست می‌کنیم.زمان انتقال تخم‌مرغها ازستر به هچر به شرایط تخم‌مرغها نیز بستگی دارد.در حقیقت زمانیکه 2-1%تخم‌مرغها نوک زده شوند زمان انتقال تخم‌مرغ است.

 بهداشت وبیماریهای جوجه‌کشی

جوجه‌کشی به دلیل وجود نور، موادغذایی، رطوبت کافی و…بهترین محل آلودگی می‌باشد. از این رو توجه به نکات بهداشتی اهمیت بسیاری دارد زیرا تولید جوجه‌های سالم منجر به تولید گله‌هایی با تولید مناسب می‌گردد.
برخی از امراض از طریق تخم به جوجه‌ها منتقل می‌شوند، از جمله میکروارگانیزمهای گروه سالمونلا که تاثیر زیادی در جوجه درآوری دارند. گروهی از امراض که از طریق تخم به جوجه منتقل نمی‌شوند به طور غیرمستقیم و با تاثیر بر خصوصیات تخم‌مرغ موجب کاهش جوجه درآوری می‌شوند. از جمله بیماریهای نیوکاسل و برونشیت مزمن که ازطریق تغییرشکل دادن تخم‌مرغ و افزایش منافذ آن جوجه درآوری راکاهش می‌دهد. تخم‌مرغهای جوجه‌کشی باید تمیز شده، در ظرف و انبارهای تمیز نیز ذخیره شوند، البته شستشوی تخم‌مرغها زمینه نفوذ میکروبها به داخل تخم‌مرغ را فراهم می‌کند از این رو شستن تخم‌مرغها توصیه نمی‌گردد و در صورت لزوم باید از آب ولرم حاوی مواد ضدعفونی‌کننده، آهن و فاقد ید استفاده شود.
علاوه بر این، وسایل جوجه‌کشی نیز باید با آب گرم و مواد ضدعفونی‌کننده شسته شوند. برای ضدعفونی کردن معمولا از گاز فرمالین استفاده می‌شود. به طور معمول تخم‌مرغها طی دوره جوجه‌کشی نیز مورد ضدعفونی قرار می‌گیرند. عمل ضدعفونی در ستر و هچر نیز ممکن است انجام شود، در این صورت میزان گاز و زمان ضدعفونی در هچر باید کمتر از میزان گاز وزمان ضدعفونی ستر باشد.
 

غلظتهای استفاده از گاز فرمالین
غلظت	مقدار پرمنگنات (گرم)	مقدار فرمالین (سی سی)	حجم فضا (مترمربع)	مدت زمان (دقیقه)
1x	20	40	28	20
2x	40	80	28	20
3x	60	120	28	20

 

غلظتهای توصیه شده گاز فرمالین برای ضدعفونی
غلظت	غلظت گاز	زمان ضدعفونی (دقیقه)
محل ضدعفونی	3	20
تخم‌مرغ تازه	2	20
تخم‌مرغ در ماشین (روز اول)	1	20
اتاق جوجه‌کشی	3-3	3
ماشین جوجه‌کشی	3	30
اتاق شتشو	3	30
وسایل	3	30
کامیون	3	30

 

 مواد زائد حاصله از جوجه‌کشی منبع مناسبی جهت رشد میکروبها می‌باشند، به همین دلیل این مواد سوزانده می‌شوند و یا در چاه‌های مختص به این امر دفن می‌گردند و موادی نظیر تخم‌مرغهای غیربارور، جنین‌های مرده و پوسته تخم‌مرغ به عنوان غذا در جیره طیور به کار می‌رود. این مواد پخته و خورد می‌شوند و به عنوان منبع کلسیم و پروتیئن مصرف می‌شوند.

خارج شدن جوجه‌ها ازماشین جوجه‌کشی
جوجه‌ها در روز 21 و یا با کمی تاخیر از تخم خارج می‌شوند و جوجه‌ها پس از خروج از تخم مدت 24 ساعت در ماشین باقی می‌مانند تا کاملا خشک شوند. طی زمان مذکور جوجه‌ها نیازی به آب و مواد غذایی ندارند و تمامی مایحتاج خود را از ذخایر زرده تامین می‌کنند. پس از گذشت 24 ساعت جوجه‌های ناسالم که شامل جوجه‌های ضعیف، فلج و آنهایی که دارای ورم ناف و مقعد چسبیده هستند جدا و دور ریخته می‌شوند و جوجه‌های سالم برای فروش آماده می‌شوند.

 خدمات جوجه‌کشی
1) تعیین جنسیت: جدا کردن خروس و مرغ در یک روزگی در نژادهای سنگین به دلیل رشد بیشتر خروس از مرغ و احتیاحات غذایی بیشتر خروس در مقایسه با مرغ، نر و ماده از یکدیگر جدا می‌شوند، زیرا در این صورت چنانچه هر دو جنس با هم پرورش داده شوند جیره غذایی متناسب با نیاز مرغ برای خروسها کافی نخواهد بود و جیره غذایی متناسب با نیاز خروس عناصر غذایی زیادتر از حد توصیه برای مرغها را دارا می‌باشد.
در نژادهای سبک یا تخمگذار رشد خروسها در حدی نیست که بتوان از آنها جهت تولید گوشت استفاده کرد. همچنین فقط، جوجه مرغها جهت تخمگذلری استفاده می‌شوند، در نتیجه جوجه خروسها از بین می‌روند و یا در بازاربا قیمت پایین تری به فروش می‌رسند.
در نژادهای دو محصوله نیز بسته به نظر تولید کنندگان خروس و یا مرغ در اختیار آنها قرار می‌گیرد، پس در اینجا نیز تعیین جنسیت ضروری به نظر می‌رسد.

 راه‌های تعیین جنسیت
1) آتوسکسینگ: برای مشخص نمودن جنس جوجه‌های یکروزه از صفاتی همچون رشد و یا رنگ پرها استفاده می‌شود.
2) آزمایش کلوآک (روش ژاپنی): از آنجایی که استفاده از رنگ پر و بال و یا رشد پرها مشکل می‌باشد، روش ژاپنی کاربردی‌تر است. در این روش از راه مقعد و وجود برجستگی مقعد در خروسها که مرغها فاقد آن هستند تعیین جنسیت صورت می‌گیرد. برجستگی مقعدی در تمام جوجه‌ها فرمهای متفاوتی دارد و به اشکال دکمه ای، عمودی و سه قلو دیده می‌شود.تشخیص جنسیت در این روش 100% نیست و توجه به نکات دیگر نیز به تشخیص بهتر کمک می‌کند. تعداد کسانی که در این امر تخصص دارند محدود می‌باشد و به همین دلیل دستمزد قابل توجهی دریافت می‌کنند.
 

معیارهای موثر در تشخیص جنسیت
معیارهای مورد توجه	جوجه خروس	جوجه مرغ
اندازه برجستگی	بزرگ	کوچک
وضعیت برجستگی	مشخص	غیر مشخص
ارتفاع برجستگی	بلند	پهن و مسطح
شکل برجستگی	گرد	نقطه دار
خاصیت ارتجاعی برجستگی	فنری و ارتجاعی	نرم و سست
رنگ	تیره و پر رنگ	کم رنگ و روشن
باز کردن کلوآک	مشکل	ساده
اندازه کلوآک	تنگ و خشک	گشاد و مرطوب
ظاهر عمومی برجستگی	مشخص و برجسته	مسطح و نرم

2) نوک چینی وقطع تاج:
در این قسمت نوک جوجه‌ها را کوتاه می‌کنند رشد نوک در آینده در حدی خواهد بود که مانع صدمه زدن به سایر جوجه‌ها شود. جوجه‌های تخمگذار علاوه بر نوک چینی در یک‌روزگی در مواقع شیوع کانی بالیزم نیز یکبار دیگر نوک چینی می‌شوند. صدمه به تاج در مرغان تخمگذار به خصوص دسته‌ای که در قفس نگهداری می‌شوند در میزان تولید تاثیر گذار هستند.
3) انتقال وتحویل جوجه‌های یک روزه:
به مدت 3- 2روز ذخیره زرده به عنوان منبع غذایی جوجه‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد.در زمینه حمل و نقل جوجه‌ها از محل جوجه‌کشی به محل پرورش باید دقت لازم را نمود، جوجه‌ها پس از قرار گرفتن در محل پرورش باید خیلی سریع به آب و غذا دسترسی یابند.

4) واکسیناسیون:
واکسنها معمولا پس از خارج شدن جوجه‌ها از جوجه‌کشی و طی دوران پرورش بکار گرفته می‌شوند زیرا بعلت مصونیـتی که از مادر به جوجه منتقل می‌شود در یکی دور روز اول واکسنها بی‌اثر هستند، ولی امروزه در بیشتر موسسات جوجه‌کشی جوجه‌های تخمگذار را بر علیه بیماری مارک واکسینه می‌کنند.

 جوجه‌کشی مصنوعی
جوجه‌کشی را می‌توان بصورت مصنوعی و کاملا موفقیت آمیز نیز انجام داد. تقریبا همهٔ تخمهای بارور تحت شرایط مناسب -۳۷.۵ سانتیگراد (۹۹.۵ فارنهایت) و ۵۵% رطوبت نسبی (در سه روز آخر برای نرمتر شدن پوسته ۷۰%)- هچ می‌شوند. طی اولین مرحلهٔ جوجه‌کشی تخمها را باید بطور منظم (۳ تا ۸ بار در روز) چرخاند. اگر تخمها چرخانده نشوند، جنین به پوسته تخم چسبیده و می‌میرد و یا با نقص عضو هچ می‌شود. بعضی از ماشینهای جوجه‌کشی (incubator) این عمل را بطور خودکار انجام می‌دهند. عمل چرخاندن از رفتار مرغ که در طول شبانه روز چندین بار بلند شده و تخمها را با نوک خود می‌چرخاند، تقلید شده است. با این حال چرخاندن تخمها در هفتهٔ آخر می‌تواند وضعیت قرار گرفتن درست جوجه در تخم به منظور شکستن پوسته را بر هم برند.

مقدمه

پرورش طیور به خصوص مرغ از گذشته دور در ایران رایج بوده است . خانواده‌های روستایی وعشایری با نگهداری تعدادی مرغ و خروس، آنها را پرورش می‌دادند. با استفاده از گوشت، تخم و پر این طیور، بخشی از نیازهای افراد خانواده را بر طرف می‌کردند. مقدار اضافی آن را نیز به فروش می‌رساندند . امروزه نیز در بیشتر روستاهای کشور با کمترین هزینه و امکانات، این کار را انجام می‌دهند.
گوشت مرغ به آسانی هضم می‌شود . به علاوه، بیماری‌های کمتری از راه آن به انسان منتقل می‌شود. امروزه با رشد جمعیت نیاز به فراورده‌های مرغ هم زیادتر شده است. بنابراین باید با استفاده از روش‌های جدید برای تولید بهتر و بیشتر تلاش کنیم.
امیدوارم با استفاده از این روشها، پرورش طیور بومی در منطقه‌های روستایی و عشایری شهرستان بیله سوار رونق پیدا کند و به این طریق نیاز خانواده خود وحتی شهرستان را تا حدودی به گوشت سفید برطرف شود .
اولین دستگاه جوجه‌کشی مصنوعی، قبل از میلاد مسیح ساخته شده است. از روش‌های جدید جوجه‌کشی، اولین بار حدود ۲۴۰ سال قبل استفاده شده است. اولین ماشین جوجه‌کشی برقی ،حدود ۸۱ سال پیش در آمریکا ساخته شد.

عوامل مهم در جوجه‌کشی ( در مرغ ):

• سن:

در مرغ‌های خیلی پیر و خیلی جوان، تعداد کمتری از تخم‌مرغ‌ها، نطفه‌دار هستند. تولید تخم‌مرغ نطفه‌دار در مرغ‌های جوان بهتر است. برای مرغوب ماندن تخم‌مرغ تولید شده باید مرغ‌ها را مجبور کرد برای مدتی، تخمگذاری نکنند. به این حالت، ' تولک ' رفتن مرغ می‌گویند. تولک رفتن، باعث می‌شود که مرغها استراحت کنند . وقتی دوباره شروع به تخمگذاری کنند، تخم آنها مرغوب‌تر می‌شود.
سن شروع تخمگذاری در مرغ‌ها به طور معمول، بین پنج تا شش ماهگی است.

• تولید:

میزان نطفه‌دار بودن تخم‌مرغ‌ها در یک مرغ به اندازه تخم‌مرغ و تعداد تخم‌مرغ‌های تولید شده بستگی دارد. یعنی اگر تخم‌مرغ‌های تولید شده کوچک باشند، درصد نطفه‌داری پایین می‌آید. و اگر بزرگ، یعنی استاندارد باشند، نطفه‌داری در آنها بیشتر است.
 

• انتخاب تخم‌مرغ مناسب:

برای تولید بیشتر و به دست آوردن جوجهء مرغوب تر باید تخم‌مرغ‌های جوجه‌کشی، ویژگیهای مناسبی داشته باشد.
• نطفه‌دار باشند.
• ویژگی و شکل ظاهری مناسب داشته باشند.
• دارای خاصیت جوجه در آوردن باشند.
 

• نطفه

 

• پرده زیر پوست

 

• سفیده تخم‌مرغ

 

• پوسته آهکی

 

• زرده تخم‌مرغ

- اجزای اصلی تخم‌مرغ
ویژگیهای ظاهری تخم‌مرغ جوجه‌کشی
• وزن تخم‌مرغ
در انتخاب تخم‌مرغ جوجه‌کشی باید خیلی دقت کنیم زیرا ممکن است تعداد زیادی از تخم‌مرغ‌ها، جوجه تولید نکنند. یکسان بودن اندازه تخم‌مرغها خیلی مهم است. هنگام انتخاب باید ابتدا تمام تخم‌مرغ‌ها را وزن کنیم، سپس انتخاب کنیم. مناسب‌ترین وزن تخم‌مرغ جوجه‌کشی، ۵۱ تا ۶۱ گرم است.
تخم‌مرغ‌های ریز، جوجه‌های ریز و تخم‌مرغ‌های درشت، جوجه‌های درشت به وجود می‌آورد.

• پوسته تخم‌مرغ
در انتخاب تخم‌مرغ جوجه‌کشی به پوسته تخم‌مرغ نیز باید دقت کنیم. تخم‌مرغ هایی که پوسته نازک دارند، زود می‌شکنند. همچنین عامل‌های بیماری‌زا به راحتی وارد آنها می‌شوند. به همین دلیل، این تخم‌مرغ‌ها باید کنار گذاشته شوند.
به طور کلی این تخم‌مرغ‌ها از نظر جوجه‌کشی، مناسب نیستند:
تخم‌مرغ‌های کثیف، شکسته، پوسته نازک، پوسته زبر، لکه دار، دراز(کشیده)، سوراخ شده، چروکیده، تراکم کلسیم، گرد( کروی)، بزرگتر از اندازه، بدشکل و تخم‌مرغ‌های خیلی درشت و خیلی ریز.
در پوسته تخم‌مرغ، بین ۶۰۰۰ تا ۱۸۰۰۰سوراخ ریز وجود دارد. بیشتر این سوراخ‌ها با لایه‌ای که به طور طبیعی روی پوسته وجود دارد، پوشیده شده اند. این لایه‌ها، در اثر شستشو از بین می‌روند و سوراخ‌های پوسته باز می‌شوند. در این حالت، میکروب‌ها به راحتی وارد تخم‌مرغ می‌شوند.
قسمت پهن تخم‌مرغ که اتاقک هوایی در آن قرار دارد باید پاکیزه باشد. زیرا محل ورود اکسیژن و هوا به داخل تخم‌مرغ است. اگر این قسمت، کثیف و پوشیده از آلودگی باشد سوراخ‌های آن بسته شده باشند جوجه‌دهی چنین تخم‌مرغ هایی کم می‌شود. تعداد زیادی از جنین‌ها در این تخم‌مرغ‌ها از بین می‌روند.

 نگهداری تخم‌مرغ جوجه‌کشی
برای نگهداری تخم‌مرغ‌های نطفه‌دار نباید از یخچال استفاده کرد. تخم‌مرغ، دارای ماده غذایی و رطوبت لازم است. اگر در وضع نا مناسب نگهداری شود، ماده غذایی آن فاسد می‌شود و جنین از بین می‌رود. بهترین دما برای نگهداری تخم‌مرغ‌های جوجه‌کشی هم نباید از ۳ تا ۷ روز، بیشتر شود.

 جوجه‌کشی طبیعی در مرغ
می‌دانید که جوجه‌کشی طبیعی، با استفاده از مرغ کُرچ انجام می‌شود . یعنی مرغ در زمان‌های به خصوصی مایل است روی تخم‌‌ها بخوابد . از این حالت برای جوجه‌کشی طبیعی استفاده می‌کنند. مرغ کُرچ، حرارت، رطوبت، تهویه و چرخش لازم را برای رشد جنین، فراهم می‌آورد.

 

برای جوجه‌کشی طبیعی باید به نکات زیر توجه کنیم:
۱- انتخاب تخم‌مرغ مناسب
چگونگی انتخاب تخم‌مرغ مناسب برای جوجه‌کشی را پیش از این توضیح دادیم.
۲- تشخیص مرغ کُرچ
مرغ کُرچ، مایل نیست از لانه بیرون برود و خواهان خوابیدن بر روی تخم‌ها است. این حالت را با باد کردن و پوش دادن پرهای خود نشان می‌دهد. حرارت بدن مرغ کُرچ بالا می‌رود یعنی حدود ۴۱ درجۀ سانتی گراد می‌شود . صدایش تغییر می‌کند و خوراکش نیز کم می‌شود . برای اینکه مرغ کُرچ روی تخم‌ها بخوابد نباید از مرغ‌های ترسو و عصبانی استفاده کرد.
مرغ کُرچی که دارای پرهای زیاد، ظریف و پاهای کوتاه باشد برای جوجه‌کشی مناسب است.
۳- لانۀ مناسب برای خوابیدن مرغ کُرچ
محل خوابیدن مرغ کُرچ باید دمای مناسب داشته باشد. حرارت لازم، ۲۵درجۀ سانتی گراد است. هوای کافی، رطوبت مناسب حدود ۶۰% و دور بودن از سروصدا، بسیار مهم است.
برای خوابیدن مرغ می‌توان از یک جعبۀ چوبی استفاده کرد . لبۀ جلویی آن باید ۷ تا ۸ سانتی متر بلندتر باشد تا کاه و کلش از آن بیرون نریزد . تخم‌مرغ‌ها نیز باید به صورت منظّم و مناسب، زیر مرغ چیده شود. به این ترتیب، بالهای مرغ به طور کامل روی آنها را می‌پوشاند . محل خوابیدن مرغ‌ها باید دور از آفتاب، باد و باران باشد.
۴- بهداشت لانه
در دوران جوجه‌کشی باید وضع بهداشت برای مرغ کُرچ، مناسب باشد . محل خوابیدن مرغ کُرچ باید ضدعفونی شود. همچنین اطمینان پیدا کنیم که انگل یا میکروبی در آنجا وجود ندارد به علاوه، خود مرغ را نیز باید معاینه کنیم . مرغ باید از نظر وجود انگل‌های خارجی بررسی شود.
۵- تهیه غذای مناسب
در مدت جوجه‌کشی طبیعی باید آب و غذای مرغ کُرچ تهیّه شود. مرغ کُرچ باید روزانه ۳ تا ۴ بار برای خوردن غذا و دفع فضولات از روی تخم‌مرغ‌ها بلند شود . یعنی در حدود ۱۰ تا ۲۰ دقیقه تخم‌مرغ‌ها را ترک می‌کند.

غذای مرغ کُرچ باید کم حجم، ولی مقوّی باشد مخلوطی از دانه‌ها مانند جو، گندم و ذرّت مناسب مناسب است. اگر مرغ کُرچ، دچار یبوست شد می‌توان از سبزی‌ها استفاده کرد. اگر هم دچار اسهال بود دانه‌ها مفید هستند. برای تحریک مرغ، بهتر است جیرۀ غذایی را به طور مرتّب تغییر بدهیم.

 جوجه‌کشی مصنوعی
انسان با بررسی حالت‌ها و رفتار مرغ کُرچ، توانست ماشین جوجه‌کشی بسازد.
با هر دستگاهی که حرارت، رطوبت، تهویه و چرخش لازم را برای تخم‌مرغ‌ها فراهم سازد می‌توان جوجه‌کشی مصنوعی انجام داد.

 مزایای جوجه‌کشی مصنوعی
- در هر فصلی می‌توان جوجه‌کشی مصنوعی انجام داد، در حالی که در روش طبیعی مرغ در آخر بهار و تابستان کُرچ می‌شود.
- در این روش می‌توان از تعداد زیادی تخم‌مرغ استفاده کرد. در روش طبیعی تعداد تخم‌مرغ‌ها کم است .
- در این روش کنترل بیماری‌ها و عامل‌های محیطی مانند گرما، رطوبت، تهویه ،.... به راحتی انجام می‌شود.
- ماشین جوجه‌کشی به فضلۀ مرغ آلوده نیست.
- در این روش تعداد از بین رفتن تخم‌مرغ‌ها در اثر شکستگی و آلوده شدن کمتر است.
- سالها می‌توان از دستگاه جوجه‌کشی استفاده کرد.

 ساختمان ماشین جوجه‌کشی و چگونگی کار با آن
در ساختمان تمام ماشین‌های جوجه‌کشی، نکته‌های زیر باید رعایت شده باشند:
۱- دما و تنظیم حرارت ماشین جوجه‌کشی
۲- میزان رطوبت
۳- تهویۀ حرارت
۴- چرخاندن تخم‌مرغ در ماشین‌ها
برای ساخت ماشین‌های جوجه‌کشی از حالت‌ها و رفتار مرغ کُرچ، هنگامیکه روی تخم خوابیده استغاده شده است.

 انواع ماشین‌های جوجه‌کشی
 

ماشین‌های جوجه‌کشی از نظر تهویه به دو دسته تقسیم می‌شوند:

الف – ماشین‌های کوچک با تهویۀ طبیعی

ب- ماشین‌های بزرگ با تهویۀ مصنوعی
 

 

 

ماشین‌های جوجه‌کشی از نظر نوع سوخت و حرارت به سه دستۀ : برقی، گازی و نفتی تقسیم می‌شوند
حرارت ماشین‌های جوجه‌کشی را در هیجده روز اوّل، ۳۸ درجه و سه روز آخر ۳۷ درجه تنظیم می‌کنند.
ظرفیت ماشین‌های جوجه‌کشی، بین ۳۵ تا ۲۰۰ عدد تخم‌مرغ در ماشین‌های کوچک، متوسط و دستگاههای تمام اتوماتیک قرار دارد.
محل قرار دادن دستگاه باید قابل شستشو و ضدعفونی باشد. همچنین تهویه باید در آن به سادگی انجام شود. این محل باید نور گیر باشد ولی نور نباید به طور مستقیم، روی ماشین جوجه‌کشی بتابد.
محل قرار گرفتن ماشین جوجه‌کشی باید طراز باشد از دیوار هم یک متر فاصله داشته باشد. برای رفت و آمد به اتاق و محل جوجه‌کشی باید نکته‌ها و دستورهای بهداشتی به طور کامل رعایت شوند. همچنین از ورود افراد گوناگون به آنجا جلو گیری شود.
برای ضدعفونی کردن سالن و ماشین‌های جوجه‌کشی باید از مادۀ ضدعفونی کنندۀ مناسب استفاده کنیم.
همچنین بر اساس دستور کارخانۀ سازندۀ محلول، آن را تهیه و استفاده کنیم.
حرارت و رطوبت مناسب در ماشین جوجه‌کشی، محیط مناسبی برای رشد میکروب‌ها است . اگر دستورهای بهداشتی به طور کامل رعایت نشود، عامل‌های بیماریزا به آسانی رشد می‌کنند و باعث آلودگی می‌شوند. در نتیجه، خسارت زیادی به بار می‌آورند.
قسمت‌های جداشدنی دستگاه جوجه‌کشی و صفحات آلوده باید ابتدا خیس شوند سپس با آب گرم، برس و مادۀ ضدعفونی کننده به طور کامل، شسته شوند.
برای ضدعفونی محیط ماشین جوجه‌کشی و تخم‌مرغ‌ها در ماشین‌های برقی، ابتدا سینی مخصوص کف ماشین را پر از آب می‌کنند سپس مقداری محلول پرمنگنات و فرمالین در آن می‌ریزند.
پس از نصب دستگاه و انجام کارهای بالا، دوشاخه را در پریز برق قرار می‌دهیم و کلید دستگاه را روشن می‌کنیم . برای کنترلِ، نبود اتصال در دستگاه و جلوگیری از برق گرفتگی، می‌توان از یک فازمتر استفاده کرد. ماشین جوجه‌کشی را تا ۲۴ساعت بدون تخم‌مرغ روشن نگه می‌داریم تا دمای ماشین، روی ۳۷درجه ثابت بماند.

 تمیز و چیدن تخم‌مرغ‌های جوجه‌کشی
تخم‌مرغ هایی که در ماشین جوجه‌کشی قرار می‌دهیم باید تمیز و بدون آلودگی باشند. تخم‌مرغ‌های آلوده، ابتدا باید تمیز شوند زیرا این تخم‌مرغ‌ها باعث آلودگی ماشین جوجه‌کشی می‌شوند در نتیجه بقیۀ تخم‌مرغ‌ها را نیز آلوده می‌کنند و تلفات زیادی به دنبال دارد.
برای تمیر کردن پوستۀ تخم‌مرغ‌های کثیف از برس، کاغذ سمباده و گلوله‌های سیم ظرف‌شویی استفاده می‌شود. این کار را بدون آب انجام می‌دهند.
پس از ضدعفونی و تنظیم دستگاه در ماشین‌های جوجه‌کشی کوچک، ابتذا تخم‌مرغ‌ها را علامت‌گذاری می‌کنند. زیرا در این ماشین ها، کار چرخاندن تخم‌مرغ‌ها با دست انجام می‌شود. سپس تخم‌مرغ‌ها را نوک به نوک یا ته به ته روی میله‌های چرخان قرار می‌دهند و درِ دستگاه را می‌بندند. درجۀ حرارت دستگاه به دلیل سرد بودن تخم‌مرغ‌ها کمی پایین می‌آید.ولی بعد از مدتی به اندازۀ طبیعی خود می‌رسد.
در ماشین‌های جوجه‌کشی، تخم‌مرغ‌ها را داخل شانه‌های مخصوص یا قاب‌های راک می‌چینند بطوریکه قسمت پهن تخم‌مرغ به سمت بالا باشد.

 

 

انواع دستگاه های جوجه کشی خانگی تمام اتومات

دستگاه جوجه کشی مینی کاکس جنسیس (چرحش اهرمی)	ماشین جوجه کشی مینی کاکس جنسیس (چرخش اتومات)	دستگاه جوجه کشی کاکس خانگی
ماشین جوجه کشی گلدن کاکس جدید	دستگاه جوجه کشی کاکس خانگی دیجیتال	ماشین جوجه کشی تویین کاکس با ترنر شاخکی
دستگاه جوجه کشی تویین کاکس شترمرغ	ماشین جوجه کشی تویین کاکس تمام اتومات	دستگاه جوجه کشی دابل کاکس
ماشین جوجه کشی جنرال کاکس	دستگاه جوجه کشی گرین کاکس	ماشین جوجه کشی دابل کاکس شترمرغ
دستگاه جوجه کشی مام کاکس تخم مرغ (jn2-61)	ماشین جوجه کشی مام کاکس شترمرغ (jn2-61)	مادر مصنوعی
ماشین جوجه کشی گالا کاکس	دستگاه جوجه کشی مگا کاکس	دستگاه جوجه کشی یونی کاکس دیجیتال

      

آیا به دنبال یک دستگاه جوجه کشی هستید؟

ما برای شما یک راه حل داریم:

آیا تا به حال فکر کرده اید که چقدر برق مصرف می شود تا یک دستگاه جوجه کشی برای 21 روز کار کند؟

اگر برای روشن نگه داشتن دستگاه از موتور برق استفاده می کنید، آیا تا به حال فکر کرده اید که چقدر سوخت (برق یا گازوئیل ) مورد نیاز است؟

با پرداخت هزینه برق و سوخت، آیا تا به حال فکر کرده اید که چقدر جوجه ها برای شما گران تمام می شود؟

پس همین الان دستگاه های چوبی و فلزی و دستگاه های با مصرف برق بالا را کنار بگذارید.

محصولات سبز ما به شما در حفظ کره زمین و صرفه جویی مالی کمک می کند.

برای اولین بار در دنیا، دستگاه هایی با مصرف برق پایین و قابلیت کار با باتری و انرژی خورشیدی وارد بازار شده است.

 

لطفا چند دقیقه به این موضوع فکر کنید:

چرا بهتر است به جای یک دستگاه جوجه کشی بزرگ، چند دستگاه کوچک  خریداری شود؟

به دلایل زیر به شما پیشنهاد می شود که به عنوان مثال بجای یک دستگاه 1000 تایی ، چهار دستگاه 240 تایی خریداری نمایید.

1-      قیمت دستگاه جوجه کشی 1000 تایی تقریبا با قیمت چهار دستگاه 240 تایی برابر است .

2-      دستگاه های کوچک با خطوط هوایی قابل حمل هستند در حالیکه دستگاه های بزرگ تر با کشتی جا به جا می شوند و حمل آنها حدودا 2 ماه طول می کشد.

3-      در دستگاه های با ظرفیت بالا، اگر یکی از تخم ها آلوده باشد، تمام تخم های موجود در دستگاه را آلوده خواهد کرد. حتی بعضی مواقع تخم آلوده در دستگاه ترک می خورد و آلودگی پخش می شود. در صورتیکه در دستگاه های کوچکتر، اگر اتفاقی در یکی از دستگاهها رخ دهد، بقیه تخم ها در سایر دستگاهها سالم خواهند ماند.

4-      بعضی از مصرف کنندگان و دامپروران تخم نطفه دار به مقدار کافی ندارند و اگر فرضا روزانه 100 تخم داشته باشند بنابراین برای پر کردن یک دستگاه 1000 تایی باید 10 روز صبر کنند. در نتیجه وقتی بخواهند دستگاه را روشن کنند، از عمر بعضی از تخم ها بیشتر از 10 روز میگذرد.

باید به این نکته توجه داشت که تخم هایی با موفقیت جوجه می شوند که دارای عمر کمتر از 7 روز باشند و بیش از 50% تخم های با سن بیشتر، به جوجه تبدیل نخواهند شد.

به همین دلیل پر کردن یک دستگاه بزرگ دشوار است و طول خواهد کشید در حالیکه دستگاه های 240 تایی با سهولت و سرعت بیشتر پر خواهند شد.

 

پس پیشنهاد ما این است:

استفاده از چند دستگاه کوچک به جای یک دستگاه بزرگ

 

---

 

       در ساخت این دستگاه ها از فلز استفاده نشده زیرا رطوبت بالا ،بدنه و مفصل های فلزی (هر نوع فلز) را متلاشی نموده و از طول عمر دستگاه می کاهد 

 

       1 - شرکت کاکس دارای سرویس خدمات پویا و حرفه ای می باشد .

  2 - دستگاه های کاکس دارای بدنه پی وی سی با استحکام بالا بوده و برای اولین بار در دنیا، بدنه دستگاه از ترکیبات یک مونومر خاص و قابل تعویض ساخته شده و دارای روکش پی وی سی می باشد. ترکیبات مونومری عایق حرارتی و صوتی خیلی خوبی بوده و می تواند دمای درون دستگاه را حفظ نماید و شرایط ایده آلی را برای تخم ها ایجاد نماید .

   3- سنسورهای که در ساخت دستگاه استفاده شده است سویسی و بسیار دقیق می باشند .

   4 - ضخامت ایزولاسیون حرارتی دستگاه ها بیست و دو میلی متر می باشد . 

   5 - طراحی ظاهری محصولات کاکس، زیبا و منحصر به فرد می باشد .

   6- استفاده آسان از محصولات کاکس، از دلایل پرفروش بودن آنها می باشد .

   7 - کابینت دستگاه قابل شستشو بوده و بعد از هر دفعه عملیات جوجه کشی میتوانید قسمت پایین کابینت را با آب گرم بشوئید .

   8- قیمت محصولات رقابتی و مناسب می باشد .

   9- کلیه محصولات شرکت، یک سال گارانتی و پنج سال خدمات پس از فروش دارند .

   10-کلیه قطعات یدکی دستگاه ها قابل تامین می باشند .

       - برای اولین بار در دنیا بدنه دستگاه از ترکیبات یک مونومر خاص (قابل تعویض) ساخته شده  و دارای روکش پی وی سی(PVC) می باشد.

- بدنه تمام دستگاههای موجود در بازار دو جداره می‌باشد و معمولاً باکتری و قارچ، خود را به جدار وسط دستگاه رسانده و در آن محل تکثیر می‌شوند و از آنجا که هیچگونه دسترسی برای ضدعفونی کردن جدار وسط دستگاه وجود ندارد، بعد از چندین دفعه که عملیات جوجه‌کشی انجام می‌گردد، بازدهی دستگاه گاها تا 90% کم میشود.

- ترکیبات مونومری عایق حرارتی و صوتی خیلی خوبی بوده و می‌تواند دمای درون دستگاه را حفظ نموده و شرایط ایده‌آلی را برای تخم مرغها ایجاد نماید.

- کابینت های مونومری انرژی حرارتی را به خود نمی‌گیرد ولی در سیستم‌های فلزی و چوبی مقداری از انرژی حرارتی صرف گرم شدن بدنه دستگاه می‌گردد.