اطلاعات عمومی شترمرغ (بخش 3)

بخش اول

بخش دوم

بخش سوم

 

تغذیه:
شتر مرغ ها، پرندگانی علفخوار هستند و رژیم غذایی آنها شبیه نشخوار کنندگان است. یونجه و ذرت درصد بالایی از ترکیب غذایی شتر مرغ را شامل می‌شود. به دلیل دارا بودن روده‌های دراز و طویل قدرت هضم بالا در خصوص مواد فیبری را دارند. جوجه‌ها معمولاً تا یکی دو روز بعد از هچ احتیاج به تغذیه نداشته و سپس از غذای با پروتئین 23% شامل کنستانتره و علوفه خشک به صورت کرامبل تغذیه می‌شوند. استفاده از یونجه سبز در طول دوره رشد از اهمیت خاصی برخوردار است. جهت هضم بهتر غذا بهتر است سنگریزه در اختیار پرنده قرار گیرد. تا سه ماهه اول پرورش میزان یک کیلو خوراک در شبانه روز 23% پروتئین و تا شش ماهگی به طور متوسط 8/1 کیلوگرم خوراک با پروتئین 20% کافی می‌باشد. شتر مرغها از شش ماهگی تا رسیدن به سن بلوغ (5/2 سالگی) به طور متوسط روزانه 5/2 کیلوگرم دان به صورت پلت شامل علوفه خشک آسیاب شده و کنسانتره می‌خورند (8 قسمت کنستانتره + یک قسمت علوفه خشک آسیاب شده)

   1- از یک روزگی تا سه ماهگی: جوجه شترمرغ می‌تواند از باقیمانده کیسه زرده برای مدت 7 تا 10 روز ابتدای زندگی اش تغذیه کند. اطمینان از اینکه جوجه شترمرغ‌ها آب مصرف می‌کنند، اهمیت دارد. در غیر اینصورت ممکن است نیاز به افزایش شدت نور یا تغییر درجه حرارت سالن باشد.
توصیه می‌شود که خوراک مصرفی جوجه‌ها در ابتدا به شکل خرد شده باشد و اگر از روش پرورش روی کف سالن استفاده می‌شود، طی هفته اول خوراک روی روزنامه یا کارتن‌های تخم‌مرغ ریخته شده و پس از آن می‌توان دانخوریها را وارد سالن کرد.
برای جلوگیری از اشکالات پا و اختلالات اسکلتی باید رشد اولیه شترمرغ‌ها کنترل شود. محدود کردن مقدار انرژی خوراک بین 9 و 10 مگا ژول انرژی متابولیسمی در کیلوگرم معمولاً برای کنترل رشد کافی است.
با وجودی که شترمرغ‌ها توانایی هضم الیاف بیشتری نسبت به سایر پرندگان اهلی دارند (به دلیل تخمیر در روده بزرگ) ولی تنها پس از رسیدن به سن معینی توانایی انجام این کار را بدست می‌آورند. لذا بهتر است طی چند هفته اول زندگی جوجه‌ها جیره هایی با بیش از 5% الیاف خام به آنها داده نشود. ضمناً توانایی جوجه‌ها برای هضم چربی در اوایل زندگی کاملاً پایین است. از اینرو نباید بیش از 5% چربی به آنها داده شود.
   2-از 3 ماهگی تا یکسالگی:
احتیاجات تغذیه ای پرندگان با افزایش سن آنها تغییر می‌کند. لذا انرژی و الیاف خام افزایش و مقدار پروتئین خوراک کاهش می‌یابد. باید الیاف جیره را در چهار تا پنج ماهگی به حدود 11-10 درصد افزایش داد. ضریب انرژی زایی خوراک باید به حدود 5/10 –10 مگا ژول انرژی متابولیسمی بر کیلوگرم افزایش یابد. مقدار پروتئین خام نیز باید به تدریج به حدود 20-18 درصد کاهش یابد. تعادل بین غلظت‌های کلسیم و فسفر قابل دسترس باید به نسبت 1: 2 – 8/1 حفظ شود. همچنین خوراک دادن باید به صورت آزاد انجام شود.
   3- دوره پرواری:
چنانچه شترمرغ‌ها فقط برای گوشت و چرم پرورش یابند، می‌توان نرها را جداگانه پرورش داد زیرا آنها سریعتر رشد کرده، نیاز به جیره‌های با پروتئین بالاتر داشته و به عنوان تبدیل کننده‌های خوراک برای یک دوره طولانی‌تر نسبت به ماده‌ها از کارایی بیشتری برخوردارند. ضریب تبدیل ماده‌ها زودتر خراب شده و لذا مجبورند در وزن پایین تری نسبت به ماده‌ها روانه بازار شوند. جیره غذایی شتر مرغهای پرواری با شترمرغهایی که جهت گله مادر نگهداری می‌شوند تفاوت دارند. معمولاً شتر مرغهای گوشتی در سن یکسالگی قابل عرضه به بازار می‌باشند و حدود 100 تا 125 کیلوگرم وزن دارند و کیفیت گوشت در سن یکسالگی مطلوب تر از هر زمان می‌باشد. از هر لاشه حدود 50 کیلوگرم گوشت استحصال می‌شود. غذای شتر مرغهایی که جهت گله مادر نگهداری می‌شوند به طور متوسط روزانه با خوردن 4 کیلوگرم خوراک شامل کنسانتره و یونجه خشک و همچنین از طریق چرای یونجه سبز تأمین می‌شود. شتر مرغ علاقه فراوانی به چریدن در مزارع یونجه دارد به همین جهت در پرورش شتر مرغ کاشت یونجه را بایستی مدنظر قرار داد.
ضریب تبدیل مواد غذایی در سنین مختلف تفاوت دارد در سنین اولیه رشد 8/1 و در 3 ماهگی 5/2 و در 6 ماهگی حدود 8 می‌باشد. با توجه به اینکه تغذیه شتر مرغ در کیفیت پوسته، پر و گوشت پرنده تأثیر مستقیم دارد چنانچه در تغذیه این پرنده دقت کافی مبذول نگردد، بر کیفیت پوست و گوشت اثر منفی گذاشته و سودآوری آن مورد تردید واقع خواهد شد.
   4- از یکسالگی تا تولید مثل:
نگهداری شترمرغ‌ها در شرایط ایده آل بسیار مهم است. چاقی یکی از مشکلات عمده ای است که در محدوده سن یکسالگی و شروع تولیدمثل بوجود می‌آید. همچنین گرسنگی کشیدن یا تغذیه کمتر از حد لازم، بلوغ جنسی را به تأخیر انداخته و منجر به عملکرد ضعیف در طول تولید مثل می‌شود. ترکیبی از روشهای محدودیت‌های کمی و کیفی خوراک مناسب‌ترین روش می‌باشد. جیره ای متعادل با ویتامینها و مواد معدنی لازم که ضمنا پروتئین و انرژی آن در سطح پایینی باشد قابل قبول است. الیاف جیره می‌تواند تا 15% افزایش یابد. به شترمرغ‌ها باید روزانه 5/1 کیلوگرم جیره داد. در هوای سرد دادن تغذیه با یک منبع غنی پرانرژی (مانند دانه سویای پرچرب) توصیه می‌شود.

 فصل تولید مثل:
از سن 18 ماهگی باید به شترمرغ‌ها جیره مولد داده شود که باید دارای انرژی و پروتئین سطح بالایی بوده و از لحاظ الیاف در سطح پایینی قرار داشته باشد. گرچه مقداری از الیاف جیره می‌تواند توسط شترمرغ به انرژی تبدیل شود ولی آنها طی فصل تولید مثل نیازمند منبع سهل الوصول تری از انرژی می باشند. بعلاوه 20% تخم شترمرغ را پوسته تشکیل می دهد که کلسیم جزء اصلی آن است. در نتیجه ضروری است که سطوح کلسیم وفسفر قابل دسترس در شروع تولید مثل یا در 18 ماهگی افزایش داده شوند. در غیر این صورت تخم گذاری با مانع روبرو شده یا تولید تخم، نطفه‌داری و میزان جوجه درآوری آن کاهش می یابند و نیز اشکالاتی در تشکیل پوسته تخم ایجاد شده و یا تخم های بدون پوسته تولید می شوند.
 

یک نمونه جیره غذایی شتر مرغ در دوران پرورش (تا 5/2 سالگی):

    ذرت دانه ای 47%
    یونجه خشک 8/41%
    پودر استخوان 2%
    پودر ماهی 7%
    منوکلسیم فسفات 2%
    نمک 2/0%
    آب

پرندگان در طول شبانه روز به آب نیاز دارند. این موضوع را باید در طراحی لانه‌ها در نظر داشته باشید که احتمالا تأمین آب، هزینه ای را به شما تحمیل خواهد کرد. در آب و هوای سرد، ممکن است نیاز به نصب آبگرمکن‌هایی باشد تا دمای آب را برای همه پرنده‌ها در 20 درجه سانتیگراد ثابت نگه دارد و صرفا یخ نزدن آب کافی نیست.
شترمرغ‌ها علاقه به نوشیدن آب در حین غذا خوردن دارند که این عمل موجب کثیف شدن سریع آب می‌شود و بنابراین باید به طور منظم آب تمیز در اختیارشان قرار گیرد. پرنده‌ها نیاز مداوم به آب دارند و همین بر مصرف غذای خشک تأثیر می‌گذارد. آب بسیار سرد یا گرم مصرف آب را تحت تأثیر قرار داده و اغلب موجب کاهش مصرف غذا می‌شود.

 تولید مثل:
شترمرغ وحشی در 4 تا 5 سالگی از نظرجنسی بالغ شده در حالیکه شترمرغ اهلی در2 تا 3 سالگی و ماده نیز کمی زودتر از نر بالغ می‌شود. بعضی شترمرغ‌های اهلی ممکن است اولین فصل تولید مثل خود را در 18 ماهگی شروع کنند. شترمرغ‌های نر هنگام بلوغ پرو بال سیاه و سفید دارند. ماده‌ها و شترمرغ‌های نابالغ دارای پرو بال قهوه‌ای مایل به خاکستری تیره می‌باشند. جنسیت نرو ماده را حدود هفت تا هشت ماهگی می‌توان هنگام دفع ادرار یا مدفوع تعیین کرد زیرا آلت در این مواقع بیرون می‌آید. بر خلاف سایر پرندگان، شترمرغ نر دارای آلت است و دفع ادرار و مدفوع از هم جداست. تفاوت کامل بین دو جنس حدود دوسالگی حاصل می‌شود. نر فرآیند لانه سازی را قبل از جفت گیری شروع می‌کند. لانه می‌تواند در هر کجای چراگاه تولید مثلی واقع شود. مزرعه دار برای پوشاندن لانه می‌تواند یک سایبان با سقف شیب دار بسازد. این سایبان باید ابعادی حدود 3× 3 متر با ارتفاع 3 متر بوده و دو انتهای آن به سمت شمال و جنوب باز باشد. با این وجود بعضی شترمرغ‌ها ممکن است آنرا نپذیرفته و در عوض لانه‌های ساده خود را ترجیح دهند.
رفتار جفت گیری:
نرها می‌توانند با چند ماده جفت‌گیری کنند. شترمرغ‌های اهلی به صورب جفتی یا سه تایی (تریو) برای تولید مثل نگهداری می‌شوند.
تخمگذاری:
ماده مدت کوتاهی پس از جفتگیری تخمگذاری را شروع می‌کند. اولین تخم بارور تقریباً 10 تا 14 روز پس از اولین جفت گیری گذاشته می‌شود. از آن پس و تقریباً بدون استثناء تخمها یک روز در میان بصورت کلاچ‌های 20 تا 24 تایی تولید می‌شوند. بین دو کلاچ یک وقفه 7 تا 10 روزه وجود دارد. ماده‌های پرتولید، در طول فصل تولید مثل بین 80 تا 100 تخم می‌گذارند.
نسبت نر به ماده:
گرچه نسبت نر به ماده ( 1:1 ) در ابتدا برای کسب بالاترین میزان باروری ایده آل بنظر می‌رسد ولی به لحاظ سازگاری ممکن است نشانه ای ازوجود مشکل باشد. وجود جفت‌های ناسازگار مشکلی است که گاهی اوقات هنگامی که به شترمرغ‌ها اجازه داده می‌شود جفتشان را انتخاب کنند رخ می‌دهد. با این وجود، از آنجا که اینگونه انتخاب طبیعی جفتها به طور معمول در مزارع تجاری ممکن نیست، تولیدکننده باید نسبت به عملکرد و سازگاری آنها به حد کافی دقت نماید. نسبتهای نر به ماده از 1:2 تا 1:4 به لحاظ باروری مناسب است. نسبت بیشتر از 1:4 به این علت که نر ممکن است توانایی جفت گیری با تمام ماده‌ها را نداشته باشد تولید تخم‌های غیربارور را افزایش می‌دهد.
جوجه کشی:
تخمهای جوجه کشی اغلب برای مدتی قبل از جوجه کشی جمع آوری و نگهداری می‌شوند. این روشی معمول در مزارع است تا تخمها به تعداد کافی برای پرکردن دستگاه برسند. حمل دستی ناملایم تخم‌های جوجه کشی می‌تواند ساختار ظریف داخلی آنها را به هم زده و باعث عدم تبدیل آن به جنین گردد.
اصول جمع آوری تخم ها:
- از ظروف تمیز (معمولاً جعبه‌های مخصوص فوم دار) برای جمع آوری استفاده می‌شود.
- از پاک کردن تخم‌ها با پارچه مرطوب پرهیز شده زیرا این کار سریعترین راه برای آلوده شده آنهاست. از کاغذ سمباده نازک و خشک برای پاک کردن لکه‌های بزرگ کثافات استفاده می‌شود.
- هنگام شستشوی تخمها بدقت دستورالعمل مربوط به غلظت ماده ضدعفونی رعایت شود.
- استفاده از نور ماوراء بنفش (در دامنه 300-200 نانومتر) به عنوان یک روش میکروب‌کشی مؤثر توصیه می‌شود.
- باید تخمها را به تدریج قبل از بسته بندی برای ذخیره سازی خنک نمود.
 

مدت زمان ذخیره سازی تخمها
زمان ذخیره سازی (روز)	درجه حرارت (سانتیگراد)	رطوبت نسبی (درصد)
3-1	18	80-75
7-4	16	80-75
بیش از 7	15	80-75

درجه حرارت:
در دستگاههای جوجه‌کشی که هوا با مکش بیرون کشیده می‌شود با توزیع حرارت یکسان پیرامون تخمها، درجه حرارت بهینه بوضوح نزدیک مرکز دستگاه بین 9/35 و5/36 درجه سانتیگراد می‌باشد. در این محدوده حرارتی جنین به طور صحیح نمو خواهد کرد. هنگامی که جنین شروع به تولید گرما می‌نماید درجه حرارت را می‌توان 7/0 درجه سانتیگراد کاهش داد (تقریباً 4 روز قبل از تفریخ). برای مدت طولانی به واسطه شباهت با شرایط جوجه کشی طبیعی اینطور فرض می‌شد که نتایج جوجه کشی مصنوعی خوب به وجود یک گرادیان درجه حرارت که از سطح افقی به سطح زیرین تخمها افزایش می‌یابد بستگی دارد. برای مدتی این ایده اثر زیادی بر طراحی ماشین‌های جوجه کشی با هوای ساکن داشت اما به واسطه عملکرد ماشین‌های جوجه کشی با مکش هوا نشان داده شد که این موضوع پایه و اساس محکمی ندارد.
رطوبت در طول جوجه کشی:
رطوبت برای نمو جنین بطور صحیح و تبدیل آن به جوجه ای به اندازه طبیعی از اهمیت زیادی برخوردار است. برای وقوع این امر، آب تخم به میزان معین باید تبخیر شود (13 تا 15 درصد وزن تخم تا روز 38 جوجه کشی). یک تخم با وزن 1500 گرم در روز صفر باید بطور متوسط تا روز 38 جوجه کشی 210 گرم وزن را از دست بدهد (7/38 گرم در هفته). برای کنترل نسبی تبخیر از تخم مقدار رطوبت در هوای پیرامون تخم باید کنترل شود زیرا تعیین کننده میزان تبخیر از تخم می‌باشد. معمولاً درصد تفریخ بالا در شترمرغ با رطوبت نسبی 25-15 درصد در 36 درجه سانتیگراد به دست می‌آید.
تهویه:
تهویه و جابجایی ضعیف هوا در داخل ماشین جوجه کشی ممکن است منجر به توزیع نابرابر حرارت، رطوبت و یک سطح کُشنده دی اکسید کربن و میزان ناکافی اکسیژن همراه با جوجه درآوری پایین شود. نمو جنین بطور عادی با سطح اکسیژن تا 18 درصد سازگار است. غلظت بالای دی اکسید کربن درون ماشین جوجه کشی صدمه زیادی به جوجه درآوری می‌زند.
وضعیت تخم و چرخش آن:
در شرایط جوجه کشی مصنوعی باید طوری نگهداری شوند که انتهای بزرگ به سمت بالا باشد. چرخش دستی سه بار در روز انجام شود (و در صورت امکان به دفعات بیشتر، اما همیشه دفعات چرخش باید اعداد فرد باشند مثلاً 5، 7، 9 و غیره) یا اگر چرخش بصورت مکانیکی انجام می‌گیرد هر یک تا دو ساعت یکبار چرخانده شود. چرخش تخم باید در روز 38 جوجه کشی متوقف شود سپس تخم‌ها به سینی‌های تفریخ منتقل می‌شوند.
تفریخ:
معمولاً در روز 38 جوجه‌کشی به دستگاه تفریخ منتقل می‌شوند. جوجه طی 24 ساعت آخر جوجه‌کشی کیسه زرده را جذب می‌کند که این کیسه به عنوان یک ذخیره غذا پس از تفریخ برای چند روز اول زندگی عمل می‌کند. فرایند تفریخ هنگامی آغاز می‌شود که جوجه به وسیله عمل انعکاس سرش را تکان می‌دهد، راهش را از طریق آلانتویز باز کرده و برای اولین بار شروع به تنفس ریوی می‌نماید. این فرایند، شکستن پوسته از داخل نامیده می‌شود و منقار جوجه را می‌توان با عمل کندلینگ درون اتاقک هوایی مشاهده نمود. اولین گام در شکستن تخم به عنوان شکستن پوسته خارجی شناخته می‌شود. در این موقع رطوبت باید 3 تا 5 درصد افزایش یابد تا اینکه جوجه بتواند به سادگی داخل تخم بچرخد. جوجه‌های تفریخ شده باید قبل از خروج از دستگاه تفریخ تا خشک شدن کامل داخل آن باقی بمانند که برای این منظور معمولاً 24 ساعت کافی خواهد بود.

 پرورش مولدین
شتر مرغ در سن 2 تا 3 سالگی به بلوغ جنسی می‌رسد و تا مدت زیادی بارور باقی می‌ماند. پرنده نر در زمان بلوغ به رنگ سیاه با پرو بال سفید رنگ و شتر مرغ ماده به رنگ قهوه ای تا خاکستری است. بارزترین نشانه در شتر مرغ نر، قرمزی رنگ ساق پا، نوک و اطراف چشم است که ارتباط مستقیمی با قدرت جنسی نر دارد. هرچه این قرمزی بیشتر باشد پرنده از قدرت نرینگی بیشتری برخوردار است.
شتر مرغ نرو ماده به صورت جفت تا دسته‌های چند تایی و نیز به صورت گله نگهداری می‌شوند. این ترکیبات بسته به میزان زمین موجود و امکانات، قدرت جنسی نرها و اهداف اصلاح نژادی متفاوت می‌باشد. هیچ استاندارد خاصی در این رابطه وجود ندارد و مدیر مزرعه با شناسایی پرندگان و اهداف مورد نظر روش مناسب را انتخاب می‌نماید. شتر مرغ‌ها در سال درحدود 6 تا 8 ماه تخمگذاری نموده و بقیه سال رااستراحت می‌کنند. در ایران این زمان از حدود بهمن ماه آغاز گشته و تا آبان ماه ادامه دارد بدیهی است در مناطق مختلف این زمان متغییر باشد. در طول فصل تخمگذاری هر پرنده ماده به طور متوسط 40 تا 60 تخم می‌گذارد. البته در بعضی از پرندگان (از جمله در کشورمان) این رکورد به 120 عدد تخم‌مرغ هم می‌رسد. به طور متوسط از هر پرنده ماده در سال حداقل 20 عدد جوجه سالم تا زمان کشتار بایستی تولید گردد هر پرنده ماده به طور متوسط 40 تا 60 تخم می‌گذارد. البته در بعضی از پرندگان (از جمله در کشورمان) این رکورد به 120 عدد تخم‌مرغ هم می‌رسد. به طور متوسط از هر پرنده ماده در سال حداقل 20 عدد جوجه سالم تا زمان کشتار بایستی تولید گردد تا این فعالیت به صورت اقتصادی ادامه یابد. تولید مثل پرنده به عوامل زیادی از جمله ژننتیک، شرایط آب و هوایی، سلامت پرنده و به خصوص جیره مناسب بستگی دارد. استرس از عوامل منفی در تخمگذاری پرنده می‌باشد. معمولاً برای هر پرنده بالغ حداقل 250 متر مربع در گردشگاه در نظر گرفته می‌شود که البته بهتر است فضای متعلقه بیش از این باشد. فضای مسقف (سایبان) به ازای هر پرنده بالغ در حدود 8 متر مربع و ارتفاع حصار در حدود 2 متر می‌باشد. در شرایط طبیعی هر پرنده بعد از گذاشتن حدود 18 عدد تخم برروی تخم‌ها نشسته و جوجه‌کشی طبیعی انجام می‌گیرد. در مزارع از ماشین‌های جوجه‌کشی استفاده می‌گردد. در سال اول تخمگذاری، میزان تخم گذاری نسبتاً پایین است ولی در سال‌های بعد به طور قابل ملاحظه ای افزایش می‌یابد و در زمان تخمگذاری پرندگان، بایستی آرامش کافی برای پرنده مهیا گردد و ازحضور بازدیدکنندگان کاست. هر گونه استرس شامل تغییر جیره، صداهای ناآشنا برای پرنده (پارس سگ، تراکتور، هوایی و ....) حضور بازدیدکنندگان، ترس و حتی تغییرات آب وهوایی برروی تخمگذار و باروری تخم‌ها اثر مستقیم دارد. در زمان فصل استراحت
بایستی غذا با فیبربالا، پروتئین و انرژی پایین در اختیار پرنده قرار گیرد و افزایش وزن پرندگان را کنترل نمود . وزن اضافی در فصل تولید اثر منفی در جفتگیری و تخم گذاری دارد. در فصل استراحت بایستی ویتامین و مواد معدنی به اندازه کافی در اختیار پرنده قرار گیرد

کشتار و فراوری محصولات :یکی از مهمترین بخش‌های پرورش صنعتی شترمرغ کشتارگاه است. کشتارگاه شترمرغ باید با استانداردهای سطح بالا ساخته شود و با دقیق ترین مقدرات بهداشتی اداره شود. این کار نه تنها عملکرد آنرا بالاتر خواهد برد بلکه تعداد و محدوده بازارهای قابل دسترس را برای صاحب کشتارگاه افزایش می‌دهد. کشتارگاه شامل محل نگهداری شترمرغ زنده، محل‌های مجزا برای کشتار، پرکنی، پوست کنی، خارج کردن امحاء و احشاء، جدا کردن گوشت از استخوان، خنک کردن، بسته بندی، انجماد و ارسال گوشت می‌باشد. شترمرغ‌ها بسته به مدیریت و سرعت رشد بین 10 و 14 ماهگی برای کشتار آماده اند. پس از مراحل ذبح شترمرغ، لاشه در درجه حرارت 1 درجه سانتیگراد در چیلر سرد می‌شود. طول مدت سرد کردن از چند ساعت تا 24 ساعت متغیر است. استخوان جدا شده و گوشت به قطعات مختلف درجه بندی می‌شود. گوشت معمولاً در خلاء و در بسته‌های 2 کیلوگرمی بسته‌بندی شده و یا به صورت تازه به بازار ارسال شود یا اینکه به یک سردخانه برای نگهداری در دمای 20- درجه سانتیگراد منتقل می‌شود.
عمل آوری پوست :
دلیل اصلی برای عمل آوری پوست حفظ ساختار ظریف آن است تا بتوان قبل از دباغی پوست را با حفظ حالت طبیعی نگهداری نمود. نمک سود کردن مرطوب یک روش عمل آوری است.
درجه بندی :
چند درجه در ارزیابی پوست‌های نمک سود در نظر گرفته می‌شوند. این درجات معمولاً بین 4 تا 5 متغیراند که آخرین درجه شامل حذفی‌هاست. با ارزش ترین پوست ها (درجه 1) کیفیت ممتازی دارند و شامل پوست‌هایی‌اند که تازه بوده، به خوبی عمل آوری شده، دارای اندازه ای کامل و خطوط برش درستی می‌باشند. آنها هیچ آثاری از گوشت، چربی یا لخته‌های خون (روی سطح زیرین) نداشته و فاقد هرگونه فولیکولهای پرصدمه دیده، بریدگی، سوراخ و یا هرگونه نواقص دیگر می‌باشند. سپس بر حسب تعداد و وضعیت نواقص، پوست‌ها از درجه 2 تا حذفی درجه‌ بندی می‌شوند.
گوشت :
شترمرغ‌ها گوشت قرمزی تولید می‌کنند که از لحاظ مزه و بافت (بسته به سن کشتار) شبیه به گوشت گوساله و گاو است. پروتئین این گوشت بالاست ولی چربی آن در سطح پائینی قرار دارد.

 

ارزش تغذیه ای گوشت شتر مرغ
در هر 100 گرم مرغ گاو	شتر مرغ
چربی 3.6 گرم 16.3 گرم	2 گرم
کلسترول 85 میلیگرم 84 میلی‌گرم	58 میلی‌گرم
انرژی 185 کیلوکالری 256 کیلوکالری	114 کیلوکالری
پروتئین 21.4 گرم 20 گرم	21.9 گرم
کلسیم 13 میلی‌گرم 9 میلیگرم	5.9 میلی‌گرم

بررسی‌ها کاملاً نشان می‌دهند که گوشت شترمرغ از نقطه نظر سلامت بسیار بهتر از سایر انواع گوشت است زیرا محتوی مقدار خیلی کمتری چربی و کلسترول می‌باشد. یک جنبه خاص گوشت شترمرغ بالا بودن پروتئین و پائین بودن چربی آن است. این ویژگی آن را برای فرآوری بیشتر به محصولات گوشتی خواه به تنهایی یا در ترکیب با سایر انواع گوشت بسیار مناسب می‌سازد. گوشت شترمرغ در حال حاضر به اشکال مختلفی به بازار عرضه می‌شود از جمله: پاته، بیکن، پاستارمی، فرانکفورتر، همبرگر، دودی ،سرخ شده، تکه‌های گوشت تازه و استیک.

 بیماری‌ها :
علاوه بر داشتن امکانات خوب و بکارگیری مدیریت مناسب، باید یک برنامه پیشگیری از بیماری مورد توجه قرار گیرد. این برنامه می‌تواند از مزرعه‌ای به مزرعه دیگر تغییر کند که بستگی به عواملی مانند مسائل اقتصادی و خطرات ناشی از بیماری دارد. این برنامه شامل واکسیناسیون‌های مختلف، تشخیص انگلهای خارجی و داخلی، شناسایی بیماریها، کنترل غذا و رشد، بالا بردن ایمنی زیستی و غیره است. ایمنی زیستی ارزان‌ترین راه پیشگیری بیماریها بوده و شامل کنترل حرکات (هم پرنده‌ها و هم حیوانات دیگر) و سالم‌سازی است.

الف : تنفسی

1 - آنفولانزای مرغی
2 - بیماری‌های تنفسی قارچی و میکروبی
3 - مایکو پلاسما

ب : عوارض معدی روده‌ای

1 - ورم معده قارچی
2 - لیبیو استرونژیلوس
3 - لیبیو استرونژیلوس
4 - گرفتگی
5 - آنتریت ویروسی
6 - آنتریت ویروسی
7 - آنتریت انگلی مرغ‌ها

ج : عوارض عصبی- عضلانی - اسکلتی

1 - بیماری نیوکاسل
2 - آنسفالوپاتی
3 - بوتولیسم
4 - مسمومیت
5 - بدشکلی‌های پا
6 - شکستگی‌ها
7 - بیماری عضله
8 - هیپوگلاسمی
د : سایر بیماری‌ها :
1 - بیماریهای پوستی
2 - هپاتیت
3 - سندرم جوجه پژمرده

نتیجه گیری
پرورش پرنده‌ای با گوشت خوب نیازمند داشتن برنامه تغذیه ای صحیح همراه با مدیریت تغذیه‌ای خوب و براساس استانداردهای تولید می‌باشد. برنامه مدیریتی مزرعه ای که شامل سیستم کارآی رکوردگیری و نیز به کارگیری بهبود ژنتیکی می‌باشد. روش انجام این امر توسط Blue Montain طرح ریزی شده است و آنان منتظر دیدن نتایج اولیه این برنامه تولیدی خوب می‌باشند. چند سال طول می‌کشد تا نتایج پایدار حاصل از این برنامه را بتوان دید اما تا زمانی که به این سطح تولید برسیم مشکلات مطرح شده در این مقاله را نمی توان مشخص کرد و در جهت حل آن کوشید. همکاری و استفاده از اطلاعات موجود، باعث خواهد شد این مشکلات غیر اقتصادی تبدیل به تولید سودمندی برای هر تولید کننده گردد.