نکاتی راجع به جوجه‌کشی بوقلمون
تهیه جوجه بوقلمون
جوجه بوقلمون را می‌توان مانند جوجه مرغ به وسیله جوجه‌کشی طبیعی یا جوجه‌کشی مصنوعی تهیه کرد. در پرورش صنعتی بوقلمون معمولا از جوجه‌کشی مصنوعی استفاده می‌شود.
- تخم‌ها باید دارای اندازه مناسب برای جوجه‌کشی باشد .
- حرارت نامناسب، نگهداری طولانی و بالاخره دستکاری و تکان شدید تخم باعث نابودی جنین داخل تخم می‌شود.
- مدت جوجه دراوری در بوقلمون 28 روز است. معمولا جوجه‌ها از روز 27 شروع به نوک زدن و درآمدن از تخم می‌کنند.
- تشکیلات جوجه‌کشی باید از سطح بهداشتی بالایی برخوردار باشد.
- ضدعفونی دستگاه و تخم‌ها باید قبل و بعد از هربار جوجه‌کشی انجام شود.
- حرارت لازم برای جوجه‌کشی 37-38 درجه سانتیگراد می‌باشد.
- رطوبت نسبی باید در حدود 60درصد در 24 روز اول و 70 درصد در 4 روز آخر باشد.
- عمل چرخاندن و تهویه نیز باید بصورت مطلوب انجام شود.
نکات مهم در جوجه‌ریزی
بستر با ضخامت 8 سانتیمتر از تراشه و چوبهای تمیز اشباع، خشک و عاری از آلودگی‌های خارجی و گرد و خاک.
مادر مصنوعی با 38 درجه سانتی گراد و حرارت سالن 22 تا 26 درجه سانتی گراد و گارد محافظ بقطر 4 متر جهت 250 قطعه جوجه یکروزه بمدت یک هفته تعداد 4 عدد آبخوری داخل گارد.
یک ساعت استراحت در صورت انتقال از یک سایت طولانی و سپس جوجه‌ریزی و دادن آب و دادن خوراک یک ساعت بعد از جوجه ریزی.
دادن خوراک یک ساعت بعد از جوجه‌ریزی
توجه خاص به درجه‌ها و معرفی منابع حرارتی، آب و خوراک، جلوگیری از ورود موش و سایر پرندگان وحشی
ساختمان اداری و مسکونی داخل مزرعه احداث شود، ایجاد حوضچه ضدعفونی به ابعاد و عمق مناسب در مدخل درب ورودی سالن‌ها استفاده از چکمه و لباس مناسب
فضای مورد نیاز جوجه یک روزه تا 8 هفته، 8قطعه در هر متر مربع و از 8 هفته تا پایان دوره پرورشی، حد اکثر تا4 قطعه در هر مترمربع.
(قرقاول)
در ابتدا باید توجه داشت که هرچند تجربه‌های حاصله طی چندین سال پرورش در جای خود مفید و موثر خواهد بود، اما همیشه ممکن است با مواردی متفاوت از قبل روبه رو شویم. چنانکه کسب موفقیت طی یک دوره پرورش بمعنی عاری از مشکل بودن سایر دوره‌ها و مراحل نخواهد بود. اما پیشگیری قبل از درمان توصیه‌ای است بسیار ارزنده که می‌تواند بعنوان عاملی بازدارنده در بروز هرگونه مشکل و رویداد مدنظر قرار گیرد.
فضای پرورش:
بستر پرورش باید حتی المقدور سر پوشیده و دارای کف بتنی باشد. اما برای جوجه‌ها یا گله‌های محدود، کف چوبی هم مناسب به نظر رسیده که متضمن شرایطی نظیر کیفیت چوب و فواصل تمیزکاری کف آن می‌باشد. در صورتی که قبلا در بستر ماکیانی از قبیل مرغ یا بوقلمون نگهداری می‌شده، باید کاملا کف بستر را از هرگونه مواد ضایعاتی و کود زدوده و گندزدایی نمود. به هر حال پس از هر نوبت پرورش باید سالن را تمیز و ضدعفونی نموده و چند روزی قبل از جایگزین جوجه‌های جدید، دمای آن را به حد مطلوب رسانده و بستر را خشک و بدون رطوبت نگه داشت. زیرا بستر خیس یا مرطوب استارت شیوع بیماریهایی نظیر کوکسدیوز بوده که درمان آن چندان سهل نمی‌باشد.
منابع گرمازا:
برای جوجه‌های ۱-۳۰روزه می‌توان از منابع گرمازا نظیر لامپ یا هیتر‌های آویزان استفاده نمود. برای مثال از لامپ‌های حرارتی ۲۵۰ وات می‌توان برای ۲۵۰ جوجه استفاده نمود. اما گزینه ایده‌آل آن است که از لامپ‌های حرارتی پشت جیوه ای قرمز استفاده نمود. زیرا از مزیت‌هایی همانند مصرف کمتر برق(۶۰ وات)، نور قرمز (ضدقارچ و باکتری) و همچنین گرمای بیشتری برخوردار است. به منظور تنظیم فاصله منابع گرمازا تا کف سالن، باید وضعیت جوجه‌ها را بررسی نمود. به طوری که اگر جوجه‌ها در زیر منبع حرارتی تجمع کرده باید فاصله را کاهش (افزایش دما) و در صورتی که به اطراف پراکنده شده، باید آنرا افزایش داد (کاهش دما). در اغلب موارد مشکلات ناشی از سرما بوده اما باید توجه داشت که گرمای بیش از حد موجب خشکی عضلات جوجه‌ها و مرگ زودرس آنها می‌گردد. در صورت استفاده از لامپ‌های حرارتی باید در نظر داشت چنانچه هر یک از لامپ‌ها سوخته باشد یا اتصالی در مدار آنها ایجاد گردد، منجر به افت دما گردیده که در مواقع بحرانی جوجه‌ها روی هم ریخته و درصدی از تلفات بعلت خفگی را در پی خواهد داشت.
گارد یا محافظ جوجه ها:
این مبحث تنها مربوط به جوجه‌های ۱-۱۰ روزه می‌باشد. به طوری که باید با ایجاد گارد از جنس توری یا سایر وسایل همانند مقوا یا بلوک سفال، جوجه‌ها را در نزدیک منبع حرارتی نگه داشت. این عمل باید تا زمانی ادامه یابد که جوجه‌ها به طور کامل با فضا آشنا شده و در صورت رها شدن از داخل محفظه گارد، قادر به پیدا کردن منبع حرارتی باشند. ارتفاع گارد باید قریب به ۳۰ سانتیمتر و شکل آن به صورت مدور باشد به طوری که ۴ گوشه بستر که محل اصلی جمع شدن جوجه‌ها می‌باشد حذف گردد. گارد (محافظ) را باید زمانی برداشت که جوجه‌ها قادر به پریدن از روی آن بوده که اغلب در ۱۰ روزگی به بعد می‌باشد. فضای گارد را باید همیشه تمیز نگه داشت و از خیس شدن یا کثیفی بیش از حد آن جلوگیری نمود.
ظروف آبخوری و دانخوری:
ظروف آبخوری و دانخوری، حتی‌الامکان باید از جنس پلاستیک باشد زیرا در برابر خمیدگی یا شکستگی مقاوم بوده و به سهولت می‌توان آنرا تمیز نمود. ظروف دانخوری جوجه‌ها در چند روز اول باید پهن و سینی مانند باشد تا براحتی بتوانند به خوراک دسترسی داشته و همچنین پنجه‌های خود را با به هم زدن دان تقویت نمایند. اما با بالا رفتن سن جوجه‌ها باید از ظرف کشیده و دهن باریک جهت جلوگیری از ضایعات و هرز رفتن خوراک استفاده نمود. در کنار ظروف دانخوری، برای هر ۵۰ جوجه باید ۲ تا ۳ ظرف آبخوری را تعبیه نمود.
تغذیه:
خوراک مصرفی در دوره پرورش، بخش اعظمی از هزینه‌های این دوره را شامل می‌شود. لذا ترکیب و چگونگی تهیه آن بسیار حائز اهمیت است. باید توجه داشت که هرگز از خوراک سایر ماکیان بالاخص مرغ استفاده نگردد. دان مورد استفاده جوجه قرقاول‌ها باید دارای ۲۸% پروتئین و در سنین بالغ ۲۴% باشد. همچنین از تازه بودن و ترکیب ایده آل دان باید اطمینان حاصل نمود. زیرا اثر مطلوب اکثر مواد معدنی و ویتامین‌های موجود در خوراک پس از مدتی طولانی از بین رفته و فاقد ارزش غذایی می‌باشد. گندم، سویا و ذرت از ترکیبات اصلی خوراک قرقاول می‌باشد.
دارو و درمان:
بهترین اقدامات درمانی برای دوره‌های پرورش، اعمال مدیریت صحیح می‌باشد. به طوری که غذای مطلوب و آب تازه بهترین ر‍‍ژیم درمانی برای حصول نتایج ایده آل خواهد بود. از آنجایی که ۸۰% خون را آب تشکیل می‌دهد، لذا می‌توان در نظر داشت که آب مصرفی چه تاثیری را در پی خواهد داشت. آب مصرفی گله هر صبح و هر شب باید تعویض و ظروف آن هر ۲ روز یکبار تمییز و ضدعفونی گردد. در صورت اصرار به مصرف محلول‌های درمانی، می‌توان از مخلوط ویتامین الکترولیت استفاده نمود.
کنیبالیسم (همخواری):
مسئله کنیبالیسم یا پرکنی در بین ماکیان پرورشی رایج و معمول تلقی گردیده که آن را می‌توان با توجه به ۲ نکته تحت کنترل قرار داد. محرک اولیه عمل پرکنی (همخواری) و مراتب حاد آن شلوغی گله یا فضای کوچک و نامناسب بستر می‌باشد. همچنین نور شدید، تهویه نامطلوب و فقر پاره‌ای از مواد تغذیه همچون نمک می‌تواند عاملی جهت شیوع کنیبالیسم تلقی گردد. در صورت شیوع کنیبالیسم باید آن را سریعا در مراحل آغازین متوقف نمود که در غیر این صورت، کنترل آن دیگر میسر نخواهد بود. هنگام مشاهده عامل کنیبالیسم باید نور بستر را با پوشاندن پنجره‌ها و منافذ درب‌ها، کم و تاریک‌تر نمود. به حدی که تنها قادر به تشخیص و یافتن ظروف آب و غذا باشند. همچنین در صورت امکان باید بستر را گسترش داده یا تعدادی از گله را به مکانی دیگر انتقال داد. چنانچه هریک از راهکارهای فوق موثر واقع نگردد، باید گله را نوک چینی نمود. این عمل بسیار حساس بوده و تبحر خاص خود را می‌طلبد. به طوری که تنها باید نوک بالا را تا قسمت استخوانی قطع نمود. در صورتی که پس از نوک‌چینی، خونریزی مشاهده گردد، می‌توان از نیترات نقره به منظور جلوگیری از آن استفاده نمود. اما در مبحث کنیبالیسم بهترین راهکار جلوگیری از بروز آن می‌باشد که بدین منظور باید به طور متناوب گله را چک نمود. با توجه به اینکه کنیبالیسم از قسمت پشت شایع است، لذا از ۱۵ روزگی به بعد باید هر چند روز یکبار تعدادی از گله را جدا نموده و وضعیت پرهای پشت آنها را بررسی نمود.
انتخاب تخم برای جوجه‌کشی:
به منظور انتخاب بهترین تخم‌ها جهت جوجه گیری باید به مشخصاتی از گله تخمگذار توجه داشت که در ذیل بیان می‌گردد.
روند توسعه نرمال گله و همچنین حصول اطمینان از شرایط بهداشت و سلامت کامل آن.
سازگار با شرایط جفتگیری (جفت نر انتخاب شده) و تولید تخم با درصد بالای نطفه‌داری
عدم اختلال در فرایند جفتگیری
تغذیه شده با جیره مناسب گله مولد
عدم همخونی گله به طوری که در حد (F1) باشد.
از ذخیره و نگهداری تخم‌های بیش از حد درشت یا ریز باید خودداری نمود زیرا تخم‌های بیش از حد رشت درصد هچ پایین را داشته و تخم‌های ریز نیز جوجه‌هایی با جثه ضعیف و کوچک را به بار می‌آورد.
از ذخیره و نگهداری تخم‌های با پوسته نازک یا ترک خورده باید خودداری نمود. زیرا اینگونه تخم‌ها رطوبت مورد نیاز جهت رشد جنین را به سختی در خود نگه داشته و از سوی دیگر احتمال وقوع بیماریهای ارگانیسمی در تخم‌های ترک خورده افزایش می‌یابد.
از قراردادن تخم‌های با شکل غیر معمول در دستگاه باید خودداری و تنها از تخم‌های تمیز و سالم برای جوجه‌کشی استفاده نمود. شستن تخم‌ها یا تمیز کردن آنها با پارچه مرطوب توصیه نمی‌گردد، زیرا با شستن تخم پوشش محافظ آن از بین رفته و منافذی برای ورود انواع باکتری که عامل بیماریهای ارگانیسمی بوده، ایجاد می‌گردد.
ذخیره و مراقبت از تخم:
در بسیاری از موارد، توجهات تنها معطوف به دوره جوجه‌کشی بوده و مراقبت خاصی از تخم‌های ذخیره شده برای قرار گرفتن در دستگاه بعمل نمی آید. در حالی که مدت زمان ذخیره و نگهداری بیشتر از زمان جوجه‌کشی حائز اهمیت می‌باشد. زیرا حتی در این زمان نطفه تخم بعنوان یک جنین، زنده و در حال زیست بوده و هرگونه غفلت و عدم رعایت نکات مربوطه موجب هچ ناموفق و یا مشکلاتی اعم از مرگ جنین یا نقص عضو و مشکلات ارگانیسمی می‌گردد. لذا در مدت زمان نگهداری تخم‌ها باید نکات زیر را مد نظر قرار داد.
تخم‌ها را باید حداقل روزی ۳ بار جمع آوری نمود. اما در صورتی که دمای روز به بالای ۸۵F رسیده، باید دفعات جمع آوری را به ۵ مرتبه افزایش داد. تخم‌ها را به طور کلی ۲ تا ۳ دفعه در صبح و ۱ تا ۲ دفعه در بعد از ظهر جمع آوری نمایید. تخم‌های دارای آلودگی اندک همانند لکه خون روی پوسته، ذرات کود چسبیده یا گرد و غبار بستر را می‌توان با ساب زنی توسط کاغذ سنباده نرم برای زمان جوجه‌کشی ذخیره و آماده نمود. تخم‌ها را باید در شرایط مرطوب و خنک (دمای ۱۵ – ۱۴) (رطوبت ۷۵ – ۷۳ درصد) نگهداری نمود. تخم را باید به حالتی در شانه‌های ذخیره قرار داد که انتهای کوچک تخم رو به پایین باشد. در صورت ذخیره تخم‌ها برای مدت زمانی بیشتر از ۶-۵ روز، باید آنها را روزی ۲-۱ بار چرخاند و وضعیت آنها را بررسی نمود. بهترین زمان برای نگهداری تخم‌ها ۸-۷ روز بوده و حداکثر تلرانس آن ۱۲-۱۱روز بوده که توصیه نمی‌گردد. زیرا با گذشت زمانی بیشتر از آن، درصد هچ تخم‌ها افت می‌نماید. هنگام انتقال تخم‌ها از اتاق ذخیره به دستگاه، باید اندکی تامل نمود تا دمای تخم‌ها که تقریبا ۱۵ درجه می‌باشد با دمای معمول هوا منطبق گردد. زیرا در غیر این صورت، انتقال ناگهانی تخم‌ها از محفظه ذخیره به دستگاه باعث افزایش شدید دما شده که موجب کندانس رطویت و وارد آمدن شوک خسارت باری به تخم‌ها می‌گردد.
دستگاه جوجه‌کشی:
برای واحد‌های بزرگ می‌توان دستگاه ستر و هچر را به صورت مجزا در نظر داشت و در مورد واحد‌های مبتدی یا دارای ظرفیت محدود می‌توان از یک دستگاه جوجه‌کشی دارای شانه‌های ستر و سبد‌های هچر استفاده نمود. به طوری که بعد از ۲۱ روز تخم‌ها از شانه‌های ستر برداشته شده، به سبد هچر انتقال یافته و در داخل دستگاه قرار می‌گیرد. اما آنچه در این میان حائز اهمیت است محل استقرار دستگاه در فضای مسقف و بسته بوده که دارای سیستم تهویه مطلوب جهت فراهم آوردن هوای تازه می‌باشد. در کنار تهویه نامطلوب، چرخش تخم و گندزدایی دستگاه و تخم ها، اغلب مشکلاتی که در زمان هچ روی می‌دهد ناشی از بی‌دقتی در کنترل دما و رطوبت دستگاه می‌باشد. به طوری که دما و رطوبت بیش از حد کم یا زیاد طی فاصله زمانی خاصی در رشد و وضعیت زیستی جنین تاثیر گذاشته و می‌تواند مشکلاتی نظیر مرگ جنین، ضعف یا خروج سخت جوجه از تخم را به بار آورد. در دستگاههای تمام اتوماتیک که دارای فن جریان هوا می‌باشد، بهترین دما تا ۲۱ روز۹/۹۸ F با تلرانس ۵/۰ F می‌باشد. باید در نظر داشت که گرمای بیش از حد دستگاه یا موجب مرگ جنین در اثر تبخیر زود هنگام رطوبت شده یا تولد زودرس جوجه‌ها پیش از زمان مقرر را باعث می‌گردد.
در مورد رطوبت دستگاه، تا روز ۲۱ باید آنرا روی ۶۰-۵۸% رطوبت نسبی یا ۸۶-۸۴% F قرار داده و در ۳ روز آخر آن را تا ۶۸% نسبی یا (۹۰F ) افزایش داد. باید توجه داشت که میزان تهویه در روز‌های آخر جوجه‌کشی و نیز در زمان هچ افزایش یابد. تنظیم شرایط تهویه بدین دلیل حائز اهمیت است که اکسیژن از روزنه‌های تخم وارد شده و از سوی دیگر دی اکسید کربن به همین روش از تخم خارج می‌گردد. لذا با افزایش حجم و رشد جنین باید به میزان تهویه افزود تا اکسیژن بیشتری به جوجه برسد.
